27-دي-1398, 17:04
(آخرین تغییر در ارسال: 27-دي-1398, 17:05 توسط مهدی منصوری.)
یکی از مباحث مربوط به استعمال مجازی، تعیین لفظ ظاهر در معنای مجازی است.
توضیح مطلب اینکه برخی از بزرگان و از جمله مرحوم آقای خویی بیان کرده اند که در موارد استعمال مجازی، مجموع ذوالقرینه و قرینه ظاهر در معنای مجازی خواهند بود. به عنوان مثال در مورد تعبیر «رأیت أسداً یرمی»، مجموع دو لفظ «أسد» و «یرمی» ظهور در معنای مجازی دارند. در طرف مقابل محقق اصفهانی فرموده اند: صرفاً شأن قرینه، صرف ظهور لفظ از معنای حقیقی است و لذا به عنوان مثال «یرمی» مانع از ظهور لفظ «أسد» در حیوان مفترس خواهد شد، اما اینکه «أسد» ظهور در رجل شجاع پیدا کند، مربوط به خود لفظ «أسد» است. شهید صدر در مقام اقامه شاهد بر کلام محقق اصفهانی فرموده اند: گاهی بدون قرینه می توان «رأیت أسدا» را به کار برده و رجل شجاع را اراده کرد و لذا روشن می شود که خود لفظ «أسد» صلاحیت دلالت بر معنای مجازی دارد.
استاد شهیدی در این بحث فرموده اند: به نظر ما کلام مرحوم آقای خویی صحیح است؛ چون ادعاء نشده است که «أسداً یرمی» استعمال در رجل شجاع شده است بلکه «أسد» استعمال در این معنا شده است، اما ظهور در این معنا از مجموع لفظ «أسد» و «یرمی» است که قرینه است.
اما پاسخ شاهد شهید صدر این است که صحت استعمال ربطی به دلالت و صلاحیت دلالت بر استعمال ندارد؛ چون به نظر ما هم استعمال لفظ «أسد» در معنای مجازی صحیح است، اما بالوجدان دال بر این استعمال، مجموع لفظ و قرینه همراه آن است و در صورتی که قرینه وجود نداشته باشد، دال بر استعمال مجازی وجود نخواهد داشت. در نتیجه صحت استعمال لفظ در معنای مجازی یک مطلب است و وجود دال بر استعمال مجازی مطلب دیگری است.
درس خارج اصول، 98.09.27
