اباحه ی اقتضایی مطلق ،غرض تکوینی مولاست

[عرفان عزیزی]

استاد درمقام اشکال به نظریه ی حق الطاعه فرمودند ( احتمال اباحه ی اقتضایی که  می تواند ملاکش اقوی از لزوم باشد نیز باید رعایت شود وتفویت نشود)).استاد شهیدی درمقام دفاع از شهید صدر  اباحه را به دو قسم از طرف شرع و از طرف عقل و شرع تقسیم کرده  وبیان کردند که در قسم اول منافاتی نیست زیرا دو حاکم احکام مختلفی صادر کردند عقل حکم به احتیاط کرده درمحتمل الوجوب و الاباحه شرع حکم به ترخیص اما در جایی که اباحه ی اقتضایی به صورتی بود که شارع مقدس غرضش این است که عبد هم از ناحیه ی شرع و هم از ناحیه ی عقل خودش در ازادی باشد اگر احتمال چنین اباحه ای وجود داشته باشد اشکال به شهید صدر وارد است اما احتمال چنین اباحه ای منتفی است زیرا چنین غرضی که شارع می خواهد حتی عقل من هم حکم به احتیاط نکند غرض تکوینی مولاست یعنی مولا باید کاری کند که اصلا عقل من این طور حکم نکند وقتی شارع ایصال  نکرده است کشف می کنیم چنین غرضی نداشته است.
 استاد در پاسخ به این دفاع فرمودند: اگر مراد از غرض غرض از جعل باشد مرتبه ی شدیده ی آن این است که جعل واقعی کند و ایصال هم بکند. یک وقتی ملاک تام است مثل اینکه لزومی است و شدت هم دارد که مولا هم باید جعل می کرد و هم ایصال می کرد، ولی چون اصل جعل آن یک مانعی دارد ممکن است جعل هم نکند. بنابراین ملاک، یک حرف است، که شاید خیلی هم شدید باشد أما آن ملاک باید در حکمت مولا تأثیر کند و مولای حکیم ببیند که باید بر وفق آن جعل کند و در ظرف شک ایصال کند، همه ی این مراتب ممکن است با مانع مواجه شود، گرچه خود آن ملاک هیچ مشکلی ندارد. مثلا شاید مولا ببیند که جعل احتیاط کردنش با اینکه خیلی هم ملاک دارد، به دلیل اینکه موجب حرج می شود، لازم نیست.ثانیا کبرای حرف ایشان که اگر شارع چنین غرضی داشته باشد باید ایصال کند در ناحیه ی وجوب هم می اید نه فقط اباحه یعنی اگر شارع مقدس غرضش وجوب احتیاط در محتمل الوجوب والاباحه بود باید بیان می کرد پس وقتی بیان نکرده چنین غرضی نداشته و اصلا حق الطاعه کنار می رود98/10/30