الغاء خصوصیت از الفاظ وارده در روایات

[مهدی خسروبیگی]

مرحوم خویی برای اشتراط بلوغ در قاضی فرموده است دلیل این شرط این است که در معتبره ابی خدیجه آمده است: «انْظُرُوا إِلَى رَجُلٍ مِنْكُمْ»، در این روایت عنوان رجل آمده است و این عنوان بر صبی صدق نمی کند. ایشان فرموده است برای اشتراط بلوغ، نمی خواهیم به مفهوم وصف در این روایت استناد کنیم بلکه می گوییم این روایت بر مشروعیت قضای نابالغ اطلاقی ندارد، هر چند نفی مشروعیت قضای نابالغ را نکند. ما برای مشروعیت قضا نیاز به دلیل داریم و صرف عدم دلیل بر نفی مشروعیت قضای نابالغ، برای اثبات مشروعیت آن کافی نیست.

استاد قایینی در توضیح کلام ایشان می فرماید اینکه ایشان فرمود این روایت اطلاقی نسبت به مشروعیت قضای غیر بالغ ندارد، صحیح است و جای الغای خصوصیت نیز وجود ندارد. اینکه در روایتی مثل «رَجُلٍ‏ شَكَ‏ وَ هُوَ قَائِمٌ فَلَا يَدْرِي أَ رَكَعَ أَمْ لَمْ يَرْكَعْ قَالَ يَرْكَعُ وَ يَسْجُد» از رجل الغای خصوصیت می کنیم به این خاطر است که در موضع خودش بیان شده است که الغای خصوصیت فقط در مواردی تمام است که رجل، موضوع حکم خودش باشد، اما در جایی که رجل، موضوع حکم دیگری قرار گرفته باشد، نمی توان الغاء خصوصیت کرد. مثلا اگر در روایت آمده باشد «رجل شهد بالهلال» نمی توان الغاء خصوصیت کرد و شهادت مرأة یا صبی را پذیرفت چون شهادت رجل، موضوع حکم دیگری قرار گرفته نه اینکه موضوع حکم خودش باشد.درس فقه17/12/98