تفصیل مرحوم نائینی در مورد امر به شیئ و اقتضای نهی از ضد خاص

[خیشه]

مرحوم نائینی فرموده است: اگر ضدان به این صورت باشد که ثالثی نداشته باشند مانند حرکت و سکون و یا عدم و ملکه باشند، امر به شیئ اقتضای نهی از ضد هست. و اگر ضدان، ثالث داشته باشند امر به شیئ اقتضای نهی از ضد خاص نمیکند. دلیل ایشان دلالت عرفی است. یعنی اگر چه عقلا امر به حرکت عین نهی از سکون نیست ولی در نظر عرف وقتی امر به حرکت میشود عین نهی از سکون است.

استاد این بیان را نپذیرفتند و فرموند عرفا امر به چیزی ابراز دو اعتبار نیست. در ارتکاز ما مطلب از این قرار است که یک خطاب متکلف دو خطاب نیست امر به حرکت متکفل نهی از سکون نیست.

جلسه 109 تاریخ 25 فروردین ماه 99

[مسعود عطار منش]

اگر حقیقت امر و نهی یا وجوب و حرمت را اعتبار بدانیم بله و لکن اگر حقیقت آن را بعث و زجر دانستیم پیداست که بعث به یک شیء خارجا با بازداشتن از غیر آن یکی است ولو این واقعیت خارجی واحد از یک زاویه بعث و از زاویه دیگر زجر است. .
البته این که حقیقت حکم چیست در هربحثی با توجه به اثر مورد نظر آن بحث متفاوت است مثلا در بحث علم اجمالی به وجوب و حرمت آنچه مورد نظر است حکم عقل به لزوم امتثال است و این اثر مربوط به اعتبار نیست بلکه مربوط به اراده امتثالی است که مولا از عبد دارد.