تحمیل معنای زائد بر اطلاق

[مهدی خسروبیگی]

اطلاق دلیل نسبت به مواردی است که شمول اطلاق در آن مورد نیازمند تحمیل معنایی زائد بر اطلاق نداشته باشد. اگر برای شامل شدن بعضی موارد نیاز به تحمیل زائدی بر دلیل داشته باشد صرف اطلاق و عموم مجوز شمول دلیل نیست.

این قاعده موارد زیادی در اصول دارد؛ یکی از تطبیقات آن تمسک به اطلاق دلیل حجیت خبر واحد نسبت به خبر مع الواسطه است که اگر «صدق العادل» بخواهد شامل این موارد شود نیاز به تحمیل معنای زائد دارد و در غیر این صورت اطلاق دلیل این موارد را شامل نمی شود.لکن اگر در آن مورد، دلیل خاص وجود داشته باشد از باب استلزام و دفع لغویت از دلیل، به دلالت اقتضا می گوییم معنای زائد تحمیل می شود ولی این از باب دلالت اقتضا است، نه اطلاق دلیل. درس فقه29/8/98

 

[سید محسن حائری]

لطفا توضیح می‌دهید که چطور است که شمول «صدق العادل» نسبت به «خبر مع الواسطة» نیاز به تحمیل معنای زائد دارد؟ معنای عبارت «نیاز به تحمیل معنای زائد دارد» روشن نیست.

[مهدی خسروبیگی]

لطفا توضیح می‌دهید که چطور است که شمول «صدق العادل» نسبت به «خبر مع الواسطة» نیاز به تحمیل معنای زائد دارد؟ معنای عبارت «نیاز به تحمیل معنای زائد دارد» روشن نیست.

سلام ببخشید طولانی شد مدت جواب دهی. ببینید اطلاق یعنی اینکه جامعی فرض شود و آن جامع خصوصیت دیگری ندارد ولی شما آن خصوصیت را بر آن تحمیل می کنید. مثلا اطلاق استصحاب اثر بلاواسطه را اثبات می کند در حالی که شما می خواهی اثر باواسطه را بار کنی. یامثلا اگر بیع به معنای مسبب یا ملکیتباشد مفاد این اطلاق این می شود که ملکیت مشروع است اما سبب این ملکیت چیست و مثلا آیا با معاطاه حاصل می شود یا نه از این اطلاق فهمیده نمی شود.

[مسعود عطار منش]

پاسختان نا مفهوم بود. فرض کنید یک اطلاق شمولی است یعنی لازمه اطلاق ، سریان حکم به جمیع افراد جامع است مانند لا تکرم فاسقا یعنی هیچ فاسقی را اکرام نکن. لازمه این اطلاق، حرمت اکرام زید فاسق است و عمرو فاسق و بکر فاسق و... . آیا حرمت اکرام این افراد معنایی زاید بر اطلاق است.
حالا میرویم سراغ خبر مع الواسطه: مولا می گوید خبر عادل را تصدیق کن و این اطلاقش شمولی است یعنی تمام افراد خبر عادل چه مع الواسطه چه بلاواسطه.
و هکذا استصحاب نسبت به آثار شرعی باواسطه یا بلاواسطه.
ما الفرق بین این مثالها؟

[مهدی خسروبیگی]

پاسختان نا مفهوم بود.  فرض کنید یک اطلاق شمولی است یعنی لازمه اطلاق ، سریان حکم به جمیع افراد جامع است مانند لا تکرم فاسقا یعنی هیچ فاسقی را اکرام نکن.  لازمه این اطلاق، حرمت اکرام زید فاسق است و عمرو فاسق و بکر فاسق و...  . آیا حرمت اکرام این افراد معنایی زاید بر اطلاق است.
حالا میرویم سراغ خبر مع الواسطه: مولا می گوید خبر عادل را تصدیق کن و این اطلاقش شمولی است یعنی تمام افراد خبر عادل چه مع الواسطه چه بلاواسطه.
و هکذا استصحاب نسبت به آثار شرعی باواسطه یا بلاواسطه.
ما الفرق بین این مثالها؟

فرق این جاست که در خبر مع الواسطه، اصل تحقق خبر مع الواسطة  متوقف بر شمول دلیل نسبت به خبر بلاواسطه است اما عمرو فاسق متوقف بر شمول لاتکرم الفاسق نسبت به زید فاسق نیست.مثلا فرض کنید
شیخ طوسی از شیخ مفید از شیخ صدوق از پدرش از صفار از امام علیه السلام
الان بدون در نظر گرفتن حجیت خبر شیخ طوسی، خبر شیخ مفید و صدوق و ... ثابت نیست تا مشمول دلیل حجیت باشد