آیا مأموم نبودن شرط امام جماعت شدن است؟

[مخبریان]

اگر شخص الف مشغول نماز ظهر شود و در رکعت دوم شخص ب به او اقتدا کند، آن گاه وقتی که الف نمازش تمام شد، نماز عصر خود را به فرد ب اقتدا کند، مشکلی برای صحت نمازش به وجود می آید؟
به عبارت دیگر در امامت جماعت شرط است که امام جماعت در همین نماز مأموم نباشد(مأموم همین امام یا امام دیگر) یا چنین شرطی نیست؟
--------------------------------
سؤالات فرعی:
1. آیا شخص ب می تواند نماز عصر خود را به دو رکعت آخر نماز عصر الف اقتدا کند؟
2.1. در اصل سؤال به شخص ب ثواب مأموم را می دهند یا ثواب امام را؟
2.2. اگر دلیلی داشته باشیم که ثواب نماز مأموم را به امام می دهند، و نماز مأموم یک ثواب داشته باشد، ثواب هر یک از افراد الف و ب را محاسبه کنید.

[رضا]

با سلام. اگر منظورتان از این سوال یک سوال احکام است و دنبال فتوای مراجع هستید باید عرض کنم که نمی توان به فرد ب که ابتدای نمازش را مأموم بوده اقتدا کرد . ولی اگر دنبال دلیل فقهی هستید به نظر می آید آن مقدار که امام است ثواب امامت و آن مقدار که مأموم است ثواب مأموم را بگیرد. در مورد سوال آخر هم باید عرض کنم ما مسئول محاسبه ثوابها نیستیم.

[83068]

اگر منظورتان از این سوال یک سوال احکام است و دنبال فتوای مراجع هستید باید عرض کنم که نمی توان به فرد ب که ابتدای نمازش را مأموم بوده اقتدا کرد .

آنچه در استفتائات موجود است این است که اقتدا به مامومی که نمازش فرادا شده مانعی ندارد؛ که اطلاق آن شامل مطلب بالا هم می شود.
طبق سوال شفاهی از دفتر یکی از مراجع، این اقتدا اشکالی ندارد.
یکی از اساتید هم این مورد را مشمول ادله لاتعاد می دانست و می فرمود اقتدا مانعی ندارد.
شما اگر سندی بر بطلان دارید بفرمایید.

تکمله:
در مساله 10 احکام جماعت در عروه می فرماید اقتدا به ماموم جایز نیست(1) که در توضیح آن محشین فرموده اند مراد ماموم فعلی است(2) ولی کسی که مثلا نمازش مسبوق بوده و الان فرادا شده، منعی از اقتدا ندارد.(3)

----------------
(1) لا يجوز الاقتداء بالمأموم فيشترط أن لا يكون إمامه مأموما لغيره(العروة الوثقى (للسيد اليزدي)؛ ج‌1، ص: 767)
(2) يعني: فعلًا؛ فلا مانع من الاقتداء بالمأموم المسبوق بعد انفراده(العروة الوثقى مع تعليقات المنتظري؛ ج‌2، ص: 635)
(3) كما أنّه لو كان مأموما في ركعتين- مثلا- ثمَّ انفرد يصح الاقتداء به بعد الانفراد، لعدم شمول دليل المنع لهذه الصورة(مهذب الأحكام (للسبزواري)؛ ج‌7، ص: 408)

[رضا]

با سلام. من قبلا که سوال کرده بودم همان جوابی راگرفته بودم که گفتم ولی با بیان شما باید تحقیق بیشتری بکنم و فعلا غیر از جوابی که شما فرمودید پیدا نکردم.

[جواهری]

دلیلی بر بطلان وجود ندارد و اطلاقات صحت اقتدا این مورد را می گیرد

[مخبریان]

روایتی در وسائل دیده ام که شاید به بحث ما مرتبط باشد:
مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَبِيهِ قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع‏ فِي رَجُلَيْنِ اخْتَلَفَا فَقَالَ أَحَدُهُمَا كُنْتُ إِمَامَكَ وَ قَالَ الْآخَرُ أَنَا كُنْتُ إِمَامَكَ فَقَالَ صَلَاتُهُمَا تَامَّةٌ قُلْتُ فَإِنْ قَالَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا كُنْتُ أَئْتَمُّ بِكَ قَالَ صَلَاتُهُمَا فَاسِدَةٌ وَ لْيَسْتَأْنِفَا.
با توجه به این روایت هم نماز دونفر مذکور در سؤال ما صحیح است و هم باطل است چون هر کدام می تواند به دیگری بگوید أَنَا كُنْتُ إِمَامَكَ ونیز می تواند بگوید: كُنْتُ أَئْتَمُّ بِكَ:
البته این روایت در جای دیگری هم استفاده شده است و آن جواز همردیف بودن امام و مأموم است.

[حسینی]

فِي رَجُلَيْنِ اخْتَلَفَا فَقَالَ أَحَدُهُمَا كُنْتُ إِمَامَكَ وَ قَالَ الْآخَرُ أَنَا كُنْتُ إِمَامَكَ

از فقره ی مذکور در بالا به دست می آید که قضیه ی اقتداء در یک نماز بوده است نه اینکه نماز یکی تمام شده باشد و نماز بعدی را به دیگری اقتدا کرده باشد که در اینصورت اختلاف و مشاجره ای وجود نخواهد داشت.
پس این روایت اصلا مورد بحث را نمی گیرد.

[مهدی]

ظاهرا اطلاق لفظی در مسئله اقتداء نداریم و معمولا در این گونه موارد به اطلاق مقامی ادله جماعت تمسک می شود. لکن مورد چون از موارد ابتلاء عمومی به نحوی که از سکوت کشف عدم شرطیت شود نیست شاید اطلاق مقامی هم کار آمد نباشد.

[sajadrostamali]

اگر شخص الف مشغول نماز ظهر شود و در رکعت دوم  شخص ب به او اقتدا کند، آن گاه وقتی که الف نمازش تمام شد، نماز عصر خود را به فرد ب اقتدا کند، مشکلی برای صحت نمازش به وجود می آید؟
به عبارت دیگر در امامت جماعت شرط است که امام جماعت در همین نماز مأموم نباشد(مأموم همین امام یا امام دیگر) یا چنین شرطی نیست؟
--------------------------------
سؤالات فرعی:
1. آیا شخص ب می تواند نماز عصر خود را به دو رکعت آخر نماز عصر الف اقتدا کند؟
  2.1. در اصل سؤال به شخص ب ثواب مأموم را می دهند یا ثواب امام را؟
  2.2. اگر دلیلی داشته باشیم که ثواب نماز مأموم را به امام می دهند، و نماز مأموم یک ثواب داشته باشد، ثواب هر یک از افراد الف و ب را محاسبه کنید.

سلام علیکم.

آیت الله سیستانی، توضیح المسائل جامع - جلد1: مسأله 1986:

در نماز جماعت نمی­توان به کسی اقتدا کرد که مأموم برای امام جماعت دیگری است؛ البتّه اگر نماز جماعت تمام شده است، ولی یک رکعت یا بیشتر، از رکعات نماز مأموم باقی است و مشغول خواندن آن به صورت فرادیٰ باشد، می­توان به وی اقتدا نمود. هرچند فردی که قصد اقتدا به رکعات باقیماندۀ وی را دارد، امام یا یکی از مأموین جماعت سابق باشد.

همچنین، اگر دو مأموم مثلاً در نماز چهار رکعتی، در رکعت دوّم یا سوّم به امام جماعتی اقتدا کرده­اند، بعد از پایان نماز جماعت، یکی از آن مأمومین که عقب­تر ایستاده می­تواند به مأموم جلوتر، در رکعات باقیماندۀ نماز - با رعایت شرایط صحّت نماز جماعت - اقتدا نماید و رکعت سوّم و چهارم را به امامت وی بخواند.

https://www.sistani.org/persian/book/26575/7300/