طرق توثیق عمربن حنظله

[مهدی خسروبیگی]

آیت الله العظمی سبحانی(دامت توفیقاته)می فرماید: در مورد عمر بن حنظله می گوییم در مورد وثاقت او این روایت در کافی آمده است«أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عُمَرَ بْنِ حَنْظَلَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ يَا عُمَرُ لَا تَحْمِلُوا عَلَى شِيعَتِنَا وَ ارْفُقُوا بِهِمْ فَإِنَّ النَّاسَ لَا يَحْتَمِلُونَ مَا تَحْمِلُونَ»سند روایت صحیح است.

امام علیه السلام به عمر بن حنظله می گوید که شما ایمان قوی دارید و واجبات و مستحبات را به جا می آورید ولی گاه شیعیان در این حد نیستند بنا بر این این اعمال را به آنها تحمیل نکنید.البته این روایت کافی نیست چون راوی این روایت خود عمر بن حنظله است.به قول امام قدس سره اگر راوی خودش، از خودش تعریف کند این علامت بی دینی نیست ولی علامت بی عقلی است زیرا انسان عاقل از خودش تعریف نمی کند.

به همین دلیل به سراغ روایت دیگری در توثیق او می رویم«عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ يَزِيدَ بْنِ خَلِيفَةَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ عُمَرَ بْنَ حَنْظَلَةَ أَتَانَا عَنْكَ بِوَقْتٍ (در مورد وقت نماز نکته ای به ما گفت)قَالَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذاً لَا يَكْذِبُ عَلَيْنَا»     

امام علیه السلام در این روایت تصریح می کند که عمر بن حنظله بر اهل بیت دروغ نمی گوید.سند این روایت صحیح است.  

علی بن ابراهیم همان است که قبر آن در شیخان قم است.محمد بن عیسی نیز محمد بن عیسی العُبیدی است و نجاشی او را توثیق کرده است. البته استاد صدوق او را تضعیف کرده است که قابل قبول نیست زیرا نجاشی می گوید نمی دانم با جلالت قدری که او دارد چرا استاد صدوق او را تضعیف کرده است.یونس بن عبد الرحمان نیز فوق ثقه می باشد.  

یزید بن خلیفه نیز هرچند توثیق شخصی ندارد ولی استاد صفوان بن یحیی است و صفوان بن یحیی کسی است که لا یروی الا عن ثقه. صفوان بن یحیی از مشایخ ثقات است و فقط از ثقه نقل می کند.بنا بر این در سند مقبوله‌ی عمر بن حنظله مشکلی وجود ندارد.

المبسوط ج4ص564

[عرفان عزیزی]

اگر تنها غرض این نقل تعریف از خود باشد بی عقلی قابل طرح است اما این روایت حاوی نکته ی دیگری نیز هست و آن اینکه نباید مطالب سطح بالا را بر افرادی که سطح ایمانی پایین دارند تحمیل نمود چرا که این کار ممکن است سبب تضعیف ایمان و ناامیدی ایشان گردد لذا اشکال امام وارد نیست به این نقل

[علاوی]

اگر تنها غرض این نقل تعریف از خود باشد بی عقلی قابل طرح است اما این روایت حاوی نکته ی دیگری نیز هست و آن اینکه نباید مطالب سطح بالا را بر افرادی که سطح ایمانی پایین دارند تحمیل نمود چرا که این کار ممکن است سبب تضعیف ایمان و ناامیدی ایشان گردد لذا اشکال امام وارد نیست به این نقل

البته برخی برعکس اعتقاد دارند که دلالت روایت این است که عمر بن حنظله خیلی آشنایی با فقه نداشته است یا به قول شما از بچه های بالا نبوده است.
عین متن چنین است:

««اشکال و خدشه‌ي استاد به دلالت روايت کليني از عمر بن حنظله»

بنده به دلالتش هم يک خدشه دارم که ديگران توجه نکرده‏اند و آن اينکه معلوم مي‏شود عمر بن حنظله‌(رحمه الله عليه) يک آدم خيلي خشني بود، يا تنگ نظر بود که به او مي‏فرمايد: کار را خيلي بر مردم، مشکل نکنيد، نگوييد زنان بايد از يک خيابان جداگانه بروند تا عفت و حجابشان حفظ بشود، يا زنان فقط در خانه بمانند کهنه بشورند، غذا بپزند، ظرف بشويند، لباس بشويند. معلوم مي‏شود عمربن حنظله خيلي با فقه اسلام، آشنايي نداشت و آن را مشکل مي‏گرفته است.»