امتیاز موضوع:
  • 0 رای - 0 میانگین
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
دلالت ادله برایت بر عدم تنجیز علم اجمالی
#1
استاد سید جواد شبیری به نقل والد معظمشان فرمودند:
ایشان معتقدند ثبوتا مانعی از تجویز مخالفت قطعیه در علم اجمالی نیست بلکه در علم تفصیلی هم شارع میتواند تکلیف خود را از فعلیت بیاندازد مانند این که بگوید اگر علم تفصیلی به خمر بودن این مایع از طریق رمل و جفر حاصل شد حتی اگر هم این واقعا خمر باشد من تکلیفم را برمیدارم تا چه رسد به علم اجمالی.
اما اثباتا نیز تعابیری مانند بعینه در حدیث کل شی حلال حتی تعرف الحرام منه بعینه دال بر لزوم علم تفصیلی میباشد بنابراین علم اجمالی به حسب ظاهر این دلیل منجز نیست و لکن ادله خاصه ای داریم که مثلا در علم اجمالی به نجاست احد الاناین فرموده یهریقهما و یتیمم که معنایش تنجیز است و از این ادله خاصه با الغای خصوصیت و امثال آن از ظهور ادله حل نسبت به تجویز مخالفت قطعیه رفع ید میشود. انتهی
عرض بنده :در امکان ثبوتی تجویز مخالفت قطعیه فرمایش ایشان متین است چون اساسا حتی در شبهات بدویه نیز ملاک ترخیص در اهمیت ملاک ترخیص بر ملاک الزام است حال اگر این ملاک ترخیص به قدری قوی باشد که بر الزام بچربد حتی فرض علم اجمالی هم مانعی از تجویز مخالفت قطعیه نیست که بازگشتش به فرمایش ایشان به رفع ید از فعلیت تکلیف است و لکن این مطلب خلاف مرتکزات عقلایی است یعنی این که مصلحت ترخیص این قدر قوی باشد که بر الزام بچربد عقلاییا مستبعد است و بلکه عرف متعارف چنین احتمالی نمی‌دهد و شاهدش هم اینست که بسیاری از اعاظم در اینجا قابل به استحاله تجویز مخالفت قطعیه شدند و همین ارتکاز وثیق مانع ظهور ادله حل میشود یعنی ولو تعبیر بعینه تصورا ظهور در علم تفصیلی دارد ولی این مقدار ظهور نمی‌تواند رادع آن ارتکاز وثیق باشد.
و من هنا یظهر اگر در جایی تجویز مخالفت قطعیه یا احتمالیه خلاف مرتکزات نباشد مانعی از اخذ به این ظهور نیست مثل استقبال و استدبار حین التخلی در قطار که برخی قایل به احتیاط شده اند ‌ولی به نظر می‌رسد چون به شکل متعارف داعی ارتکاب جمیع اطراف نیست و صرفا به یک یا چند طرف داعی متعارف وجود دارد اگر شارع بگوید تا زمانی که بعینه جهت قبله را ندانستی تخلی اشکال ندارد خلاف مرتکز نیست.
پاسخ
#2
(4-آذر-1399, 07:31)مسعود عطار منش نوشته: استاد سید جواد شبیری به نقل والد معظمشان فرمودند:
ایشان معتقدند ثبوتا مانعی از تجویز مخالفت قطعیه در علم اجمالی نیست بلکه در علم تفصیلی هم شارع میتواند تکلیف خود را از فعلیت بیاندازد مانند این که بگوید اگر علم تفصیلی به خمر بودن این مایع از طریق رمل و جفر حاصل شد حتی اگر هم این واقعا خمر باشد من تکلیفم را برمیدارم تا چه رسد به علم اجمالی.
اما اثباتا نیز تعابیری مانند بعینه در حدیث کل شی حلال حتی تعرف الحرام منه بعینه دال بر لزوم علم تفصیلی میباشد بنابراین علم اجمالی به حسب ظاهر این دلیل منجز نیست و لکن ادله خاصه ای داریم که مثلا در علم اجمالی به نجاست احد الاناین فرموده یهریقهما و یتیمم که معنایش تنجیز است و از این ادله خاصه با الغای خصوصیت و امثال آن از ظهور ادله حل نسبت به تجویز مخالفت قطعیه رفع ید میشود. انتهی
عرض بنده :در امکان ثبوتی تجویز مخالفت قطعیه فرمایش ایشان متین است چون اساسا حتی در شبهات بدویه نیز ملاک ترخیص در اهمیت ملاک ترخیص بر ملاک الزام است حال اگر این ملاک ترخیص به قدری قوی باشد که بر الزام بچربد حتی فرض علم اجمالی هم مانعی از تجویز مخالفت قطعیه نیست که بازگشتش به فرمایش ایشان به رفع ید از فعلیت تکلیف است و لکن این مطلب خلاف مرتکزات عقلایی است یعنی این که مصلحت ترخیص این قدر قوی باشد که بر الزام بچربد عقلاییا مستبعد است و بلکه عرف متعارف چنین احتمالی نمی‌دهد و شاهدش هم اینست که بسیاری از اعاظم در اینجا قابل به استحاله تجویز مخالفت قطعیه شدند و همین ارتکاز وثیق مانع ظهور ادله حل میشود یعنی ولو تعبیر بعینه تصورا ظهور در علم تفصیلی دارد ولی این مقدار ظهور نمی‌تواند رادع آن ارتکاز وثیق باشد.
و من هنا یظهر اگر در جایی تجویز مخالفت قطعیه یا احتمالیه خلاف مرتکزات نباشد مانعی از اخذ به این ظهور نیست مثل استقبال و استدبار حین التخلی در قطار که برخی قایل به احتیاط شده اند ‌ولی به نظر می‌رسد چون به شکل متعارف داعی ارتکاب جمیع اطراف نیست و صرفا به یک یا چند طرف داعی متعارف وجود دارد اگر شارع بگوید تا زمانی که بعینه جهت قبله را ندانستی تخلی اشکال ندارد خلاف مرتکز نیست.

سلام احسنت زیبا بود؛ بله ترخیص در مخالفت قطعیه به قدری نزد ارتکازات عقلاء بعید است که آن را نوعی نقض غرض میشمرند و بیان نص گونه میطلبد؛ بنابراین عمومات و اطلاقات ترخیص انصراف از شمول این نحو مخالفت ها دارد. کاملا درسته وبه نظر اشکال وارد هست.
فقط در مورد قطار این سؤال مطرح میشود که: فرق تخلی در قطار با جایی که پس از علم اجمالی یکی از اطراف محل ابتلا عمدا از ابتلا خارج میشود چیست؟ فرض بفرمایید که خود انسان یکی از انائین را  ابتدا بشکند و سپش متعرض ظرف دیگری شود؛ در اینجا نیز اگر شارع بگوید که مادامیکه علم به عین ظرف متنجس نیافتی نیازی به ترک استعمال نیست؛ باز خلاف مرتکز عقلائی نیست؟
آیا با توجه به اینکه اطلاق ادله یهریقهما و یتیمم این فرض فوق(اخراج عمدی احد اطراف از ابتلاء) را میگیرد؛ زمینه نمیشود که کشف کنیم پس شارع در شبهات محصوره مثل قطار نیز به صرف خروج بعض اطراف از محل ابتلاء، راضی به جواز مخالفت نیست؟ یعنی ولو اولا وبالذات عمومات ترخیص خلاف مرتکز عقلائی در شمول نسبت به شبهه قطار نیست، لکن به ملاحظه روایات خاصه کشف میکنیم که شارع تجویز مخالفت قطعیه را در مثل قطار نمیدهد.
پاسخ
#3
در مورد قطار بحث اخراج از محل ابتلا نیست بلکه بحث اینست که از همان ابتدا اشخاص متعارف، انگیزه ندارند در تمام جهات محتمل القبله تخلی کنند بلکه مثلا به یک جهت داعی دارند و همین داعی متعارف به ارتکاب همان طرف باعث میشود برایت در همان طرفی که داعی دارد جاری شود و در دیگر اطراف جاری نشود تا معارضه شود.
ادله خاصه تنجیز هم در مورادیست که داعی به ارتکاب اطراف وجوذ دارد یالااقل بیش از این را ظهور ندارد لذا الغتی خصوصیت نمیشود چون عرفا بین جایی که داعی به ا نکاب جمیع اطراف مییت با جایی که هست فرق ایت لذا عرف مطمئن نمیشود تا العای خصصیت کند.
صرف نظر از اینکه اصل الغای خصوصیت در اینگونه موارد کبرویا محل تامل است.
پاسخ
#4
(4-آذر-1399, 18:38)مسعود عطار منش نوشته: در مورد قطار بحث اخراج از محل ابتلا نیست بلکه بحث اینست که از همان ابتدا اشخاص متعارف، انگیزه ندارند در تمام جهات محتمل القبله تخلی کنند بلکه مثلا به یک جهت داعی دارند و همین داعی متعارف به ارتکاب همان طرف باعث میشود برایت در همان طرفی که داعی دارد جاری شود و در دیگر اطراف جاری نشود تا معارضه شود.
ادله خاصه تنجیز هم در مورادیست که داعی به ارتکاب اطراف وجوذ دارد یالااقل بیش از این را ظهور ندارد لذا الغتی خصوصیت نمیشود چون عرفا بین جایی که داعی به ا نکاب جمیع اطراف مییت با جایی که هست فرق ایت لذا عرف مطمئن نمیشود تا العای خصصیت کند.
صرف نظر از اینکه اصل الغای خصوصیت در اینگونه موارد کبرویا محل تامل است.

اخراج اطراف از محل ابتلا به کلی موجب انعدام موضوع است و حالش اگر بهتر از ابتلای بدون داعی بر ارتکاب نباشد؛ بدتر نیست ولی با این حال اطلاق روایت یهرقهما این را نیز میگیرد؛ هنوز فرق فارقی نیافتم.
پاسخ
#5
یکوقت از ابتدا بعض اطراف از محل ابتلا خارج است خب این بهتر از عدم داعی است ولی یکوقت ابتدا هردو محل ابنلاست بعد شما از محل ابتلا حارجش میکنی که اطلاق روایت فرض اخیر را میگیرد نه جایی که از اول از محل ابتلا خارج بوده و یا داعی به ارتکاب نداشته.فتدبر
پاسخ
#6
(6-آذر-1399, 07:34)مسعود عطار منش نوشته: یکوقت از ابتدا بعض اطراف از محل ابتلا خارج است خب این بهتر از عدم داعی است ولی یکوقت ابتدا هردو محل ابنلاست بعد شما از محل ابتلا حارجش میکنی که اطلاق روایت فرض اخیر را میگیرد نه جایی که از اول از محل ابتلا خارج بوده و یا داعی به ارتکاب نداشته.فتدبر
 سلام به نظر میرسد که عرفا فرقی بین اخراج احدهما از ابتلا با جایی که از اول داعی بر ارتکاب همه اطراف نیست وجود ندارد؛ عرف اینها را علی السویه میبیند؛ احتمال مهم بودن عدم ابتلا از اول در نزد شارع  عرفی نیست بلکه عقلی است؛ یعنی وقتی که روایت یهریقهما و یتیمم رو به عرف واگذار میکنی میگوید که نکته اش تحفظ بر غرض الزامی مردد فی البین است که این در شبهه قطار نیز هست. ممکن است گفته شود که شاید نکته اش تعارض و تساقط برائت در اطراف باشد لکن این احتمال با توجه به اطلاق روایت یهریقهما ویتیمم مندفع میشود زیرا اطلاق این روایت شامل آنجایی که پس از طروء علم یکی از اطراف به دلیل سماوی از بین برود نیز میشود با اینکه تعارض و تساقطی نیست. تتفکر
پاسخ
#7
اگر یکی از انایین مشتبهبن از همان ابتدا شکسته بود یا از محل ابتلا خارج بود مثلا یا ظرف من نجس است یا ظرف سلطان هند که داعی به ارتکابش ندارم یا مثلا شکسته آیا از نظر شما اینجا مانند جایی است که هر دو انا در دسترس بوده و داعی بر ارتکابش هست؟
پاسخ
#8
(11-آذر-1399, 14:51)مسعود عطار منش نوشته: اگر یکی از انایین مشتبهبن از همان ابتدا شکسته بود یا از محل ابتلا خارج بود مثلا یا ظرف من نجس است یا ظرف سلطان هند که داعی به ارتکابش ندارم یا مثلا شکسته آیا از نظر شما اینجا مانند جایی است که هر دو انا در دسترس بوده و داعی بر ارتکابش هست؟

نه یکسان نیست ولی عرض بنده که این نبود؛ عرض این بود که اطلاق روایات یهریقهما حتی فرضی را که پس از طروء علم عمدا یکی از اطراف از ابتلاء خارج میشود را میگیرد، پس از این اطلاق و شمول دیگر عرف فرقی بین این صورت با صورت قطار که داعی بر ارتکاب جمیع اطراف نیست نمیبیند. یعنی داعی بر ارتکاب نداشتن را بیشتر از حالت خروج احد اطراف از ابتلاء نمیداند فلذا اطلاق روایت یهریقهما فرض قطار را نیز شامل است؛ همانگونه که حضرت آیة اللله سیستانی احتیاط در قطار را لازم میدانند.
پاسخ
#9
اینکه اطلاق شامل این حالت میشود درست است ولی الغای خصوصیت از این حالت به حالتی که از ابتدا شکسته یا در دسترس نیست یا داعی بر ارتکابش نیست(مانند قطار) صحیح نیست چون خود شما هم معترفید به اینکه این دو حالت (خروج از ابتدا و اخراج بعد التنجیز) عرفا یکسان نیستند و الغای خصوصیت متوقف بر این یکسان بودن است.
پاسخ
#10
(13-آذر-1399, 06:54)مسعود عطار منش نوشته: اینکه اطلاق شامل این حالت میشود درست است ولی الغای خصوصیت از این حالت به حالتی که از ابتدا شکسته یا در دسترس نیست یا داعی بر ارتکابش نیست(مانند قطار) صحیح نیست چون خود شما هم معترفید به اینکه این دو حالت (خروج از ابتدا و اخراج بعد التنجیز) عرفا یکسان نیستند و الغای خصوصیت متوقف بر این یکسان بودن است.

نه اتفاقا بنده عرض کردم که عرف ایندو رو یکسان میبیند و نکته روایات را تحفظ بر اغراض لزومی میبیند، دقت شود که نگویید شاید ملاک در یهریقهما تعارض اصول در اظراف است زیرا پاسخ این است که اطلاق روایت شامل اخراج احد اطراف از ابتلاء میشود که دیگر در این صورت برائت مجری ندارد، پس عرف نکته را تعارض اصول نمیبیند بلکه تحفظ بر غرض لزومی میبیند که این غرض در شبهه قطار نیز موجود است. نگویید که شاید تعارض اصول عن العلم الاجمالی ملاک است نه تعارض استمراری، زیرا پاسخ این است که این یک احتمال عقلی و مدرسه ای است نه عرفی.
پاسخ


موضوعات مشابه ...
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  اقسام دلالت التزامی و ثمرات مترتّب بر آن مسعود عطار منش 0 54 1-بهمن-1402, 19:35
آخرین ارسال: مسعود عطار منش
  مقصود از دلالت تصدیقی در بحث وضع مسعود عطار منش 0 85 26-آبان-1402, 20:07
آخرین ارسال: مسعود عطار منش
  عدم ترتب تنجیز و تعذیر بر واقع بما هو واقع مسعود عطار منش 0 202 25-آذر-1401, 20:50
آخرین ارسال: مسعود عطار منش
  پاسخ به اشکال تناقض صدر و ذیل دلیل استصحاب نسبت به اطراف علم اجمالی مسعود عطار منش 0 148 13-آبان-1401, 12:16
آخرین ارسال: مسعود عطار منش
  محط تنجیز، خارج یا ذهن مسعود عطار منش 0 218 15-بهمن-1400, 12:44
آخرین ارسال: مسعود عطار منش
  دلالت روایت صم للرویه افطر للرویه بر استصحاب مسعود عطار منش 8 2,635 16-بهمن-1399, 18:28
آخرین ارسال: 1972392352
  نکاتی اجمالی در مورد کتاب رجالی رجال علامه حلی و ابن داوود مسعود عطار منش 0 1,146 2-دي-1398, 19:03
آخرین ارسال: مسعود عطار منش
  نکته علمی:  تقاریب تنجیز علم اجمالی دائر بین اقل و اکثر ارتباطی مسعود عطار منش 0 1,830 6-دي-1397, 08:24
آخرین ارسال: مسعود عطار منش
  نکته علمی:  اشکالی به جریان تخییری برائت در اطراف علم اجمالی و پاسخ به ان مسعود عطار منش 0 2,574 20-اسفند-1396, 08:01
آخرین ارسال: مسعود عطار منش
  نکته علمی:  اشکال جریان تخییری برائت در اطراف علم اجمالی مسعود عطار منش 2 4,057 19-اسفند-1396, 07:37
آخرین ارسال: مسعود عطار منش

پرش به انجمن:


کاربران در حال بازدید این موضوع: 1 مهمان