11-خرداد-1401, 10:35
بر پایه ی قرائنی، ممکن است برداشت شود که کتب افراد فاسد المذهبی که در کتاب فهرست شیخ طوسی ذکر شده، از کتب معتمده بوده است:
1- اولا این عبارت مقدمه اشعار به این مطلب دارد که شیخ، افراد فاسد المذهبی که کتابشان معتمد بوده را ذکر می کنند:
... و أبيّن عن اعتقاده و هل هو موافق للحق أم هو مخالف له، لأنّ كثيرا من مصنّفي أصحابنا و أصحاب الأصول ينتحلون المذاهب الفاسدة و إن كانت كتبهم معتمدة.
2- در طول کتاب نیز در مورد برخی افراد فاسد المذهب تصریح به این جهت شده است:
حفص بن غياث القاضي، عامي المذهب له كتاب معتمد.
إسحاق بن عمار الساباطي له أصل و كان فطحيا، إلّا أنّه ثقة، و أصله معتمد عليه.
طلحة بن زيد، له كتاب، و هو عاميّ المذهب، إلّا أنّ كتابه معتمد
عمّار بن موسى الساباطي، و كان فطحيا له كتاب كبير، جيّد معتمد.
3- در ترجمه ی علی بن حسن طاطری آمده است:
علي بن الحسن الطاطري، الكوفي، كان واقفيّا، شديد العناد في مذهبه، صعب العصبيّة على من خالفه من الإماميّة!
و له كتب كثيرة في نصرة مذهبه، و له كتب في الفقه، رواها عن الرجال الموثوق بهم و برواياتهم، فلأجل ذلک ذکرناها.
در این عبارت، بیان شده که گرچه طاطری فاسد المذهب بوده اما کتابهایش از روایات مورد وثوق جمع آوری شده و شیخ هم به همین جهت آنها را ذکر کرده است. دقت شود که تعبیر کرده اند به "ذکرناها" و نه "ذکرناه" که ممکن است از آن برداشت شود که در مورد افراد فاسد المذهب هم تنها کتابهاش مورد اعتمادشان ذکر می شود نه این که صرفا اصل ذکر افراد فاسد المذهب به جهت دارا بودن کتب معتمد فی الجمله بوده باشد.
اما در دلالت این شواهد بر مدعا می توان مناقشه کرد...
برگرفته از دروس استاد شبیری
(ممکن است گفته شود که فرد غیر امامی، برای اندراج در موضوع کتاب، باید ارتباطی با امامیه پیدا کند و تالیف کتاب معتمد نزد امامیه، یکی از وجوه این ارتباط است نه تمام آن. چنانکه طبری عامی را هم ظاهرا به جهت تالیف کتاب درباره حدیث غدیر ذکر کرده اند:
محمّد بن جرير الطبري، أبو جعفر، صاحب التاريخ، عاميّ المذهب. له كتاب خبر غدير خم، تصنيفه و شرح أمره.
و نیز افرادی زیدی؛ چنانکه در مورد ابن عقده چنین گفته اند:
و إنّما ذكرناه في جملة أصحابنا لكثرة رواياته عنهم و خلطته بهم، و تصنيفه لهم.
بله افراد امامی فاسد المذهب بدوا داخل در موضوع کتاب هستند ولو کتبشان معتمد نباشد...)
1- اولا این عبارت مقدمه اشعار به این مطلب دارد که شیخ، افراد فاسد المذهبی که کتابشان معتمد بوده را ذکر می کنند:
... و أبيّن عن اعتقاده و هل هو موافق للحق أم هو مخالف له، لأنّ كثيرا من مصنّفي أصحابنا و أصحاب الأصول ينتحلون المذاهب الفاسدة و إن كانت كتبهم معتمدة.
2- در طول کتاب نیز در مورد برخی افراد فاسد المذهب تصریح به این جهت شده است:
حفص بن غياث القاضي، عامي المذهب له كتاب معتمد.
إسحاق بن عمار الساباطي له أصل و كان فطحيا، إلّا أنّه ثقة، و أصله معتمد عليه.
طلحة بن زيد، له كتاب، و هو عاميّ المذهب، إلّا أنّ كتابه معتمد
عمّار بن موسى الساباطي، و كان فطحيا له كتاب كبير، جيّد معتمد.
3- در ترجمه ی علی بن حسن طاطری آمده است:
علي بن الحسن الطاطري، الكوفي، كان واقفيّا، شديد العناد في مذهبه، صعب العصبيّة على من خالفه من الإماميّة!
و له كتب كثيرة في نصرة مذهبه، و له كتب في الفقه، رواها عن الرجال الموثوق بهم و برواياتهم، فلأجل ذلک ذکرناها.
در این عبارت، بیان شده که گرچه طاطری فاسد المذهب بوده اما کتابهایش از روایات مورد وثوق جمع آوری شده و شیخ هم به همین جهت آنها را ذکر کرده است. دقت شود که تعبیر کرده اند به "ذکرناها" و نه "ذکرناه" که ممکن است از آن برداشت شود که در مورد افراد فاسد المذهب هم تنها کتابهاش مورد اعتمادشان ذکر می شود نه این که صرفا اصل ذکر افراد فاسد المذهب به جهت دارا بودن کتب معتمد فی الجمله بوده باشد.
اما در دلالت این شواهد بر مدعا می توان مناقشه کرد...
برگرفته از دروس استاد شبیری
(ممکن است گفته شود که فرد غیر امامی، برای اندراج در موضوع کتاب، باید ارتباطی با امامیه پیدا کند و تالیف کتاب معتمد نزد امامیه، یکی از وجوه این ارتباط است نه تمام آن. چنانکه طبری عامی را هم ظاهرا به جهت تالیف کتاب درباره حدیث غدیر ذکر کرده اند:
محمّد بن جرير الطبري، أبو جعفر، صاحب التاريخ، عاميّ المذهب. له كتاب خبر غدير خم، تصنيفه و شرح أمره.
و نیز افرادی زیدی؛ چنانکه در مورد ابن عقده چنین گفته اند:
و إنّما ذكرناه في جملة أصحابنا لكثرة رواياته عنهم و خلطته بهم، و تصنيفه لهم.
بله افراد امامی فاسد المذهب بدوا داخل در موضوع کتاب هستند ولو کتبشان معتمد نباشد...)
