ظر آیت الله سیستانی در دوران امر بین تعیین و تخییر

[عرفان عزیزی]

استاد شهیدی در این بحث که آیا ما مخیر هستیم تکبیره الاحرام را مستقل بگوییم یا وصل کنیم و یا اینکه متعینا باید وصل به ما قبل نکنیم نظر آیت الله سیستانی را این طور نقل کردند: قدرمتیقن از أمر این است که گفتن الله اکبر به صورت مستقل، مجزی است ولی احتمال می دهیم مخیّر باشیم؛ أما در دوران أمر بین تعیین و تخییر، علم اجمالی به وجوب تعیینی یا وجوب تخییری منجّز است؛ چون علم اجمالی داریم یا عنوان «أحدهما» واجب است اگر واجب تخییر باشد، یا این که عنوان تعیینی واجب است اگر واجب، تعیینی باشد؛ مثلاً اگر ندانم که در افطار عمدی، صوم ستین یوماً متعیّن است یا مخیّر بین صوم ستین یوماً و اطعام ستین مسکیناً هستم در صورتی که مخیّر باشم به این معنا خواهد بود که شارع «افعل أحدهما» را گفته است. پس اگر وجوب تخییری باشد عنوان «أحدهما» و اگر تعیینی باشد عنوان «صوم» متعلّق وجوب است و بین این دو عنوان در مقام تعلّق وجوب، اقل و اکثر فرض نمی شود و عنوان «صوم» با عنوان «أحدهما» تباین مفهومی داشته و دو مفهوم مستقل اند.

این که مرحوم خویی فرموده اند: أحدهما قطعاً واجب است و نمی دانیم مقیّد به خصوصیت صوم هست یا نه، برائت از تقیّد به خصوصیت صوم جاری می کنیم؛ این مطلب صحیح نیست زیرا اگر صوم واجب باشد در مفهوم صوم «أحدهما» نیامده است تا «أحدهما» متیقّن الوجوب باشد و لذا این علم اجمالی منجّز خواهد بود.
استاد در نقد کلام ایشان فرمودند: عنوان احدهما که بر عهده ی مکلف نمی آید بلکه واقعِ احدهما هست که متوجه مکلف است و رابطه ی بین واقع احدهما و عدل تعیینی دیگر اقل و اکثر است و این تباین مفهومی که ایشان مطرح کردند درست نیست لذا برائت جاری است و کلام مرحوم خویی درست است.
(جلسه ی ۸۲سال ۹۹)

[1972392352]

استاد شهیدی در این بحث که آیا ما مخیر هستیم تکبیره الاحرام را مستقل بگوییم یا وصل کنیم و یا اینکه متعینا باید وصل به ما قبل نکنیم نظر آیت الله سیستانی را این طور نقل کردند: قدرمتیقن از أمر این است که گفتن الله اکبر به صورت مستقل، مجزی است ولی احتمال می دهیم مخیّر باشیم؛ أما در دوران أمر بین تعیین و تخییر، علم اجمالی به وجوب تعیینی یا وجوب تخییری منجّز است؛ چون علم اجمالی داریم یا عنوان «أحدهما» واجب است اگر واجب تخییر باشد، یا این که عنوان تعیینی واجب است اگر واجب، تعیینی باشد؛ مثلاً اگر ندانم که در افطار عمدی، صوم ستین یوماً متعیّن است یا مخیّر بین صوم ستین یوماً و اطعام ستین مسکیناً هستم در صورتی که مخیّر باشم به این معنا خواهد بود که شارع «افعل أحدهما» را گفته است. پس اگر وجوب تخییری باشد عنوان «أحدهما» و اگر تعیینی باشد عنوان «صوم» متعلّق وجوب است و بین این دو عنوان در مقام تعلّق وجوب، اقل و اکثر فرض نمی شود و عنوان «صوم» با عنوان «أحدهما» تباین مفهومی داشته و دو مفهوم مستقل اند.

این که مرحوم خویی فرموده اند: أحدهما قطعاً واجب است و نمی دانیم مقیّد به خصوصیت صوم هست یا نه، برائت از تقیّد به خصوصیت صوم جاری می کنیم؛ این مطلب صحیح نیست زیرا اگر صوم واجب باشد در مفهوم صوم «أحدهما» نیامده است تا «أحدهما» متیقّن الوجوب باشد و لذا این علم اجمالی منجّز خواهد بود.
استاد در نقد کلام ایشان فرمودند: عنوان احدهما که بر عهده ی مکلف نمی آید بلکه واقعِ احدهما هست که متوجه مکلف است و رابطه ی بین واقع احدهما و عدل تعیینی دیگر اقل و اکثر است و این تباین مفهومی که ایشان مطرح کردند درست نیست لذا برائت جاری است و کلام مرحوم خویی درست است.
(جلسه ی ۸۲سال ۹۹)

سلام؛ عمومات برائت نسبت به موارد مقرون به علم اجمالی که یک حالت بسیار خاصی است انصراف دارد و مؤونه بیان زائد میطلبد. به بیان دیگر اطلاق فرع بر احراز مقام بیان است و از عمومات، مقام بیانی بیش از فروض عادی و غیر معلوم بالاجمال احراز نمیشود. به علاوه بین واقع ایندو نیز انحلال تصویر نمیشود زیرا اگر واقعا صوم معینا واجب باشد، ولی شخص، در فرض تخییر، اطعام ستین رو اختیار کند؛ اصلا هیچ حصه ای از تکلیف رو اتیان نکرده؛ پس ایندو متباین هستند به نوعی.

[عرفان عزیزی]

علیک السلام و الرحمه استاد شهیدی نظر آقای سیستانی را پیرامون اجرای اصل در اطراف علم اجمالی بیان کردند که ایشان فرموده اطراف علم اجمالی اصل اجرا نمی شود للانصراف اما استاد قبول نکردند و منشایی برای انصراف نیست. فرض علم اجمالی نادر نیست
انحلال هم قابل تصویر است چرا که شما می دانید واقع الصوم به عهده ی شما آمده حال یا متعینا آمده یا اینکه مخیر هستید بین او و اطعام نسبت به این تضیق برائت جاری می کنید

[1972392352]

علیک السلام و الرحمه استاد شهیدی نظر آقای سیستانی را پیرامون اجرای اصل در اطراف علم اجمالی بیان کردند که ایشان فرموده اطراف علم اجمالی اصل اجرا نمی شود للانصراف اما استاد قبول نکردند و منشایی برای انصراف نیست. فرض علم اجمالی نادر نیست
انحلال هم قابل تصویر است چرا که شما می دانید واقع الصوم به عهده ی شما آمده حال یا متعینا آمده یا اینکه مخیر هستید بین او و اطعام نسبت به این تضیق برائت جاری می کنید

سلام برادر عزیز؛ اتفاقا حق با آیة الله سیستانی است؛ نکته انصراف که ندرت نیست و این خیلی بعید است که کسی صرفا به نکته ندرت قائل به انصراف باشد کما اینکه همگان قائل هستند که خطاب « اکرم العلماء» از عالم 6 انگشتی انصراف ندارد علی رغم ندرت وجود عالم 6 انگشتی؛ بلکه منشأ انصراف نکات دیگری همچون تناسبات حکم و موضوع هستند؛ عقلاء در جایی که اغراض الزامی برایشان از اهمیت والایی برخوردار است؛ احتیاط کرده و در موارد معلوم بالاجمال بی خیال اغراض الزامی خود نمیشوند؛ برائت در موارد معلوم بالاجمال یعنی رفع الید از غرض الزامی معلوم فی البین که خلاف ارتکاز عقلائی و سیره عقلائی است؛ همین نکته موجب میشود که ظهور اداله ترخیص منصرف به حصص معمولی شود؛ اما بیش از این حصص یعنی شمول نسبت به اطراف معلوم بالاجمال مؤنه بیان زائد میطلبد. ثانیا این انحلالی که شما تصویر کردید صرفا اسم انحلال بود نه واقع انحلال؛ انحلال در حاق واقع مهم است نه اسم انحلال؛ حاق واقع این است که اگر واقعا شئ ای معینا واجب بوده باشد؛ شما هیچ چیزی از این تکلیف را امتثال نکردی؛ خوب این یعنی تباین دیگه؛ چیزی جز تباین متصور نیست. انحلال در لفظ که مهم نیست؛ انحلال در واقع تکلیف و اراده شارع مهم است.

[عرفان عزیزی]

مراد از ندرت ندرت وجودی نیست بلکه ندرت در مقام استعمال است به گونه ای که استعمال لفظ در معنایی آن قدر کثیر شده که در طرف مقابلش اصلا استعمال نادر شده است چنین ندرتی منشا انصراف می شود.
این مساله که اشاره کردید محل اختلاف است بر فرض پذیرش صغرای شما که عقلا همه جا اگر غرض لزومی داشته باشند احتیاط می کنند(مثلا یکی از اغراض عقلا این است که به اموال دیگران آسیب نزنند شخصی دو راه برای رفتن دارد می داند اگر از هر دو راه برود قطعا آسیب می زند به اموال دیگران ولی اگر از یکی برود شاید به اموال دیگران آسیب بزند در اینجا احتیاط روشن نیست) در جایی که کلام مطلقی وجود دارد و سیره ی مضیق عقلایی وجود دارد برخی معتقدند همین اطلاق کاشف از نظر شارع است که مقصود او اعم بوده است وبرخی هم معتقدند اطلاق صلاحیت ردع ندارد از ارتکاز عقلایی چون باید رادع و مردوع تناسب داشته باشند عقلا با اطلاق ردع نمی فهمند.ولی به نظر بنده عقلا می فهمند که مراد شارع اعم از نظر خودشان بوده وهمین مقدار کافی است.مگر اینکه شما قائل باشید با وجود چنین ارتکاز مضیقی اصلا اطلاق شکل نمی گیرد و در واقع بپذیرید یکی از مقدمات حکمت نبود ارتکاز عقلایی بر خلاف است.که این جای بحث دارد
انحلال بعد از اجرای برائت است اینکه در واقع اگر متعینا صوم واجب بوده که مهم نیست چون من با اجرای برائت حجت دارم و طبق آن موظف نیستم به تضیق عمل کنم علاوه بر اینکه آقای سیستانی چطور فرموده احدهما بر عهده ی مکلف می آید اینکه واضح است واقع احدهما منظور است نسبت به واقع احدهما هم می توان برائت شرعی را جاری کرد

[105767]

چرا اینطور بحث نشد:
دلیل تکبیره یا مطلق است که به اطلاق شرط استقلال نفی میشود
و یا مطلق نیست و باز شرط استقلال مجرای برائته توی برائت شرعیه گیر داری به برائت عقلائیه و یا عقلیه تمسک کن، تکبیره واجب است و نسبت به قید استقلال شک داریم از قید برائت جاری کنیم.
ممنون میشم راهنمایی بفرمایید

[1972392352]

مراد از ندرت ندرت وجودی نیست بلکه ندرت در مقام استعمال است به گونه ای که استعمال لفظ در معنایی آن قدر کثیر شده که در طرف مقابلش اصلا استعمال نادر شده است چنین ندرتی منشا انصراف می شود.
این مساله که اشاره کردید محل اختلاف است بر فرض پذیرش صغرای شما که عقلا همه جا اگر غرض لزومی داشته باشند احتیاط می کنند(مثلا یکی از اغراض عقلا این است که به اموال دیگران آسیب نزنند شخصی دو راه برای رفتن دارد می داند اگر از هر دو راه برود قطعا آسیب می زند به اموال دیگران ولی اگر از یکی برود شاید به اموال دیگران آسیب بزند در اینجا احتیاط روشن نیست) در جایی که کلام مطلقی وجود دارد و سیره ی مضیق عقلایی وجود دارد برخی معتقدند همین اطلاق کاشف از نظر شارع است که مقصود او اعم بوده است وبرخی هم معتقدند اطلاق صلاحیت ردع ندارد از ارتکاز عقلایی چون باید رادع و مردوع تناسب داشته باشند عقلا با اطلاق ردع نمی فهمند.ولی به نظر بنده عقلا می فهمند که مراد شارع اعم از نظر خودشان بوده وهمین مقدار کافی است.مگر اینکه شما قائل باشید با وجود چنین ارتکاز مضیقی اصلا اطلاق شکل نمی گیرد و در واقع بپذیرید یکی از مقدمات حکمت نبود ارتکاز عقلایی بر خلاف است.که این جای بحث دارد
انحلال بعد از اجرای برائت است اینکه در واقع اگر متعینا صوم واجب بوده که مهم نیست چون من با اجرای برائت حجت دارم و طبق آن موظف نیستم به تضیق عمل کنم علاوه بر اینکه آقای سیستانی چطور فرموده احدهما بر عهده ی مکلف می آید اینکه واضح است واقع احدهما منظور است نسبت به واقع احدهما هم می توان برائت شرعی را جاری کرد

سلام برادر؛ با وجود ارتکاز عقلائی بر خلاف، اساسا شما که اطلاق میگیرید اطلاق فرع بر احاز مقام بیان و مقدمات حکمت است؛ شما چه طور مقام بیان متکلم را حتی نسبت به موارد مقرون به علم احراز کردید؟ مصادره به مطلوب نفرمایید؛ فنی جواب بدید که چجوری احراز کردید؟ ثانیا) کدوم کثرت استعمال؟ کثرت استعمال چی در چی؟ در ضمن انحلال واضح نشد، اقل واکثر نیست که؛ بلکه تباین است زیرا اگر ثبوتا و واقعا صوم وجوب تعیینی داشته باشد؛ لکن مکلف در مقام عمل اطعام ستین رو اختیار کنه در واقع هیچ چیزی از تکلیف رو اتیان نکرده دیگه؛ این یعنی تباین دیگه