وجوب زیارت امام حسین علیه السلام

[اعلایی]

از برخی روایات استفاده میشود که زیارت امام حسین علیه السلام واجب میباشد. برخی از این روایات که بنده در کامل الزیارات یافته ام به بیان زیر است:
1- حَدَّثَنِي أَبِي وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَتِّيلٍ وَ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ وَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ جَمِيعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ فَضَّالٍ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو أَيُّوبَ إِبْرَاهِيمُ بْنُ عُثْمَانَ الْخَزَّازُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: مُرُوا شِيعَتَنَا بِزِيَارَةِ قَبْرِ الْحُسَيْنِ ع فَإِنَّ إِتْيَانَهُ مُفْتَرَضٌ عَلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ- يُقِرُّ لِلْحُسَيْنِ ع بِالْإِمَامَةِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
حَدَّثَنِي أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ وَ جَمَاعَةُ مَشَايِخِي عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى الْعَطَّارِ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيِّ جَمِيعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: مُرُوا شِيعَتَنَا بِزِيَارَةِ قَبْرِ الْحُسَيْنِ ع فَإِنَّ إِتْيَانَهُ يَزِيدُ فِي الرِّزْقِ وَ يَمُدُّ فِي الْعُمُرِ وَ يَدْفَعُ مَدَافِعَ السَّوْءِ وَ إِتْيَانَهُ مُفْتَرَضٌ عَلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ يُقِرُّ لِلْحُسَيْنِ بِالْإِمَامَةِ مِنَ اللَّهِ.
حَدَّثَنِي أَبِي وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَحِمَهُمُ اللَّهُ جَمِيعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَتِّيلٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْكُوفِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَسَّانَ الْهَاشِمِيِّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَثِيرٍ مَوْلَى أَبِي جَعْفَرٍ ع عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَوْ أَنَّ أَحَدَكُمْ حَجَّ دَهْرَهُ ثُمَّ لَمْ يَزُرِ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ ع لَكَانَ تَارِكاً حَقّاً مِنْ حُقُوقِ اللَّهِ وَ حُقُوقِ رَسُولِ اللَّهِ ص لِأَنَّ حَقَّ الْحُسَيْنِ ع فَرِيضَةٌ مِنَ اللَّهِ وَاجِبَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ.
حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ الرَّزَّازُ قَالَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ أَبِي دَاوُدَ الْمُسْتَرِقِّ عَنْ أُمِّ سَعِيدٍ الْأَحْمَسِيَّةِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَتْ‏ قَالَ لِي يَا أُمَّ سَعِيدٍ تَزُورِينَ قَبْرَ الْحُسَيْنِ قَالَتْ قُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ لِي زُورِيهِ فَإِنَّ زِيَارَةَ قَبْرِ الْحُسَيْنِ وَاجِبَةٌ عَلَى الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ.
نظر شما در مورد دلالت این روایات بر وجوب زیارت امام حسین علیه السلام چیست؟

[رضا اسکندری]

برای گسترش بحث عرض می کنم:
مرحوم شیخ مفید در کتاب المزار برخی از این روایات را ذکر کرده اند و عنوان باب را این گونه قرار داده اند:

باب وجوب زیارة الحسین
کتاب المزار صفحه 26

و باب بعد از آن را این گونه نام گذاری کرده اند:

باب حد وجوبها في الزمان على الأغنياء و الفقراء‌
کتاب المزار صفحه 28

که در آن روایتی نقل کرده اند دال بر اینکه اغنیاء باید در سال دو مرتبه و فقرا در سال یک مرتبه ایشان را زیارت کنند.
اما در کتاب مقنعه روایت را در ضمن باب فضل زیارته ذکر کرده اند. (المقنعة صفحه 468)
مرحوم علامه حلی نیز در تحریر و منتهی روایت را ذکر کرده اند و آن را دال بر فضل کثیر در زیارت ایشان دانسته اند. (تحریر الاحکام جلد 2 صفحه 122 و منتهی المطلب جلد 13 صفحه 290)
در تذکرة عنوان مساله را این گونه ذکر کرده اند:

مسألة 770: تستحبّ زيارة الحسين عليه السّلام‌، لقول الباقر عليه السّلام:...
تذکرة الفقهاء جلد 8 صفحه 453

مرحوم فیض نیز با اینکه اشاره به این روایات می کنند اما آن را دال بر ثواب بسیار دانسته اند (رسائل فیض کاشانی، جلد 2 رساله 6 صفحه 33)
مرحوم صاحب وسائل نیز عنوان باب را این گونه ذکر کرده اند:

بَابُ وُجُوبِ زِيَارَةِ الْحُسَيْنِ وَ الْأَئِمَّةِ ع عَلَى شِيعَتِهِمْ كِفَايَةً‌
وسائل الشیعة جلد 14 صفحه 443

تعبیر ایشان در هدایة الامة نیز همین است (هدایة الامة جلد 5 صفحه 480)
مرحوم مجلسی در بحار عنوان باب را وجوب دانسته اند. (بحار الانوار جلد 98 صفحه 3)
و ملاذ الاخیار این گونه تعبیر می کنند:

الحديث الثاني: ضعيف.و ظاهره الوجوب، و لم يقل به أحد، و لا يبعد القول به، بل بوجوب كل إمام مرة، كما يظهر من كثير من الأخبار.
ملاذ الاخیار جلد 9 صفحه 111

مرحوم بحرانی صاحب الحدائق الناظرة در این مورد می فرمایند:

الاخبار في فضل زيارته (عليه السلام) مستفيضة و الظاهر في كثير منها الوجوب، و اليه يميل كلام بعض أصحابنا، (رضوان الله عليهم) و ليس بذلك البعيد
الحدائق الناظرة جلد 17 صفحه 434

مرحوم محمد بن حسین بحرانی نیز قائل به وجوب زیارت شده اند. ایشان می فرمایند:

و تجب زيارة الحسين عليه السّلام على الرجال و النساء من القادرين على ذلك للتعبير في جملة من المعتبرة و غيرها بأنه فريضة واجبة على الرجال و النساء، و من لم يقدر على ذلك فليجهز غيره، و المشهور بين أصحابنا الاستحباب المؤكد، و منهم من جمع بالواجب الكفائي كمحدث الوسائل، و ما زاد على المرّة الواحدة فهو من السنن المندوبة
سداد العباد صفحه 404

مرحوم سبزواری در مهذب الاحکام بحث را مطرح کرده اند و روایات را توجیه و تاویل کرده اند و در نهایت با اینکه برخی از روایات را دال بر وجوب دانسته اند اما به خاطر اعراض مشهور و عدم فتوای به وجوب از آنها رفع ید کرده اند. (مهذب الاحکام جلد 15 صفحه 68)

اما مرحوم صاحب جواهر، هیچ اشاره ای به قول به وجوب در این مورد نکرده اند. (جواهر الکلام جلد 20 صفحه 95)

[حسین بن علی]

وجوب در این موارد کفایی است

[اعلایی]

ظاهر تعبیر «فَإِنَّ إِتْيَانَهُ مُفْتَرَضٌ عَلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ- يُقِرُّ لِلْحُسَيْنِ ع بِالْإِمَامَةِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ» که در روایات متعدد آمده است وجوب عینی است.

[حسین بن علی]

اینکه حضرت امر خصوصی به این کار فرموده شاهدی بر اراده وجوب در خصوص آن زمان است کما اینکه در بعض روایات اشاره به وجوب در هر سال شده
خصوصا وجوب زیارت ایشان بالخصوص بعد از زمان تشریع وبدون اشاره به علت آن بعید است

[87157]

وجوب در این روایات به معنای تأکد استحباب است به طوری که منفعت بسیار بزرگی از تارک آن فوت میشود و اگر عامدا زیارت را ترک کند مشمول شفاعتشان نمیشود و دقت در تعابیری مثل يُقِرُّ لِلْحُسَيْنِ ع بِالْإِمَامَةِ - مُرُوا شِيعَتَنَا بِزِيَارَةِ قَبْرِ الْحُسَيْنِ ع فَإِنَّ إِتْيَانَهُ يَزِيدُ فِي الرِّزْقِ وَ يَمُدُّ فِي الْعُمُرِ وَ يَدْفَعُ مَدَافِعَ السَّوْءِ موید این مطلب است همچنین عدم ذکر عقاب بر ترک آن در روایات شاهد استحباب آن است

[emameasr]

به نظر میرسه روایات دلالت بر وجوب دارند و وجهی برای کنار گذاشتن این روایات نیست. دلیلی برای وجوب کفایی هم نمیبینم وجوب عینی است. حمل بر تاکد استحباب هم دلیل محکمی نداره. صرف اینکه مشهور قائل نیستند که دلیل نمیشه. ضمن اینکه همون طور که دوست عزیز نقل اقوال کرده بودند بعضی ها به وجوب رسیدند. به نظر میرسه وجوبش مثل حج است یعنی حداقل یکبار در طول عمر.

[aad1416]

اکثر روایات دال بر وجوب زیارت است. آنهم برای فقیر یکبار در سال و برای غنی دوبار در سال. در روایتی دیگر امده جایز نیست سه سال بگذرد و زیارت نکرده باشد و شامل عاق رسول الله می گردد. البته اختلافات اساسی در متن این روایات موجود است که جمع بین آنها را دشوار نموده. راجع باب ۹۸ کامل الزیارات