حد فحص یأس یا حرج؟

[رضا اسکندری]

مرحوم شیخ بعد از اثبات شرطیت فحص در جریان برائت متعرض مقدار فحص می شوند و می فرمایند:

أنّ حدّ الفحص هو اليأس عن وجدان الدليل فيما بأيدينا من الأدلّة
فرائد الاصول جلد 2 صفحه 447

و در ادامه می فرمایند مقدار فحص در حصول یأس در هر زمان مختلف است و در زمان ما همین که مجتهد به عدم وجود دلیل در کتب اربعه و سایر کتب حدیثی معتبری که دسترسی به آنها برای نوع اهل عصر سهل است ظن داشته باشد برای جریان برائت کافی است.
سپس می فرمایند بیش از این مقدار فحص لازم نیست:

أمّا عدم وجوب الزائد؛ فللزوم الحرج، و تعطيل استعلام سائر التكاليف‏

سوالی که مطرح است این است که اگر دلیل بر عدم وجوب فحص بیش از این مقدار، حرج است پس حد فحص لزوم حرج است نه حصول یأس.
توجیهی که برای کلام ایشان وجود دارد چیست؟

[عالم]

دلیل لاحرج ،اثبات می کند که قطع لازم نیست؛ چرا که قطع حاصل کردن موجب حرج می شود اما اثبات نمی کند که یأس کافی است.
گویا اینکه دو مرحله فرض شده است:
1. قطع به عدم
2. یأس از وجود
وقتی قطع به عدم حرج آور است لذا یأس از وجود کافی خواهد بود.

[m71gh]

مرحوم شیخ بعد از اثبات شرطیت فحص در جریان برائت متعرض مقدار فحص می شوند و می فرمایند:

أنّ حدّ الفحص هو اليأس عن وجدان الدليل فيما بأيدينا من الأدلّة
فرائد الاصول جلد 2 صفحه 447

و در ادامه می فرمایند مقدار فحص در حصول یأس در هر زمان مختلف است و در زمان ما همین که مجتهد به عدم وجود دلیل در کتب اربعه و سایر کتب حدیثی معتبری که دسترسی به آنها برای نوع اهل عصر سهل است ظن داشته باشد برای جریان برائت کافی است.
سپس می فرمایند بیش از این مقدار فحص لازم نیست:

أمّا عدم وجوب الزائد؛ فللزوم الحرج، و تعطيل استعلام سائر التكاليف‏

سوالی که مطرح است این است که اگر دلیل بر عدم وجوب فحص بیش از این مقدار، حرج است پس حد فحص لزوم حرج است نه حصول یأس.
توجیهی که برای کلام ایشان وجود دارد چیست؟

استاد بسه دیگه خسته شدیم