هیچ توجیهی برای خدعه علی(کرم الله وجهه)نمیتوان کرد

[آسدهادی]

سوالی در اینترنت دیدم که نظر و پاسخ دوستان رو خواستارم



"ما دارای آیینی اخلاق مدار هستیم چه اینکه پیامبر برای اتمام مکارم اخلاق مبعوث شده ولی گاه احساس میشود برخی مدعیان از جاده اخلاق منحرف شده وحتی آنچه را خود به عنوان قوانین شرعی آورده زیر پا میگذارد.نمونه آن در یکی از کتابهای معروف شیعه آمده که مربوط به نبرد عل(کرم الله وجهه) و عمربن عبدود میباشد
بحار الانوار ج 20ص227
ِ فَقَالَ لَهُ عَلِيٌّ يَا عَمْرُو أَ مَا كَفَاكَ أَنِّي بَارَزْتُكَ وَ أَنْتَ فَارِسُ الْعَرَبِ حَتَّى اسْتَعَنْتَ عَلَيَّ بِظَهِيرٍ فَالْتَفَتَ عَمْرٌو إِلَى خَلْفِهِ فَضَرَبَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلَامُ مُسْرِعاً عَلَى سَاقَيْهِ فَأَطَنَّهُمَا «6» جَمِيعاً وَ ارْتَفَعَتْ بَيْنَهُمَا عَجَاجَة.

فریب دادن ولو در مقابل دشمن از نظر فقهی وخصوصا اخلاقی چه توجیهی دارد؟آیا این مطلب با عصمت ادعایی شیعیان سازگار است؟

دوستان برای پاسخ تعجیل بفرمایند

[رضا]

با سلام. ظاهرا این کسی که این خدشه را کرده است بین گناه و اشتباه و زیرکی تمییز نداده است . میدان جنگ میدان مبارزه است و طرفین که در حال مبارزه هستند نهایت آمادگی و حساسیت را نسبت به طرف مقابل خود دارند و هرگونه کم توجهی ولو از طرف حریف القا شود نه تنها انسان را معذور نمیکند بلکه باعث سرزنش شخص هم می شود . اینکه امیر المومنین علیه السلام توانستند حریف جنگاور وقدرتمندی مثل عمرو بن عبدود راغافل کنند از زیرکی ایشان است نه اینکه گناه حساب شود.
این را ضمیمه کنید به اینکه شرایط جنگ یک شرایط غیر مساوی بود.
در ضمن این مستشکل محترم باید بداند اگر این اشکال وارد باشد دیگر هیچ نقشه جنگی وجود نخواهد داشت چرا که پایه اصلی نقشه های جنگی فریب و غافلگیری حریف است و این از اصول جنگ به حساب می آید. در واقع عقلا کسی را که بتواندحریف خود را بهتر غافلگیر کند مدح می کنند نه اینکه به او وصله خطا کار یا مکار بچسبانند. یا علی.

[پهپاد]

اشکال بر کلام رضا
اولا:اینکه گفته شد شرایط جنگ نامساوی بوده است اگر بدین معناست که حضرت امیر برای غلبه بر عمرو نیازمند چنان فعلی بوده اند نا صحیح است،،فاتح خیبر را چه حاجت به چنین اموری!
ثانیا: اینکه اساس نقشه های جنگی را فریب تشکیل می دهد نیز ناصحیح است.فرق است بین فریب و غافلگیری. فریب یعنی به جهل انداختن حریف و به غفلت انداختن وی، اما غافلگیری یعنی استفاده از غفلت دشمن. در حات اول سبب غفلت او ما هستیم و در حالت دوم سبب غفلت خود اوست و ما تنها از این غفلت بهره می بریم
ثالثا:در حالات اصحاب اهل بیت_چه رسد به خود حضرات معصومین_می بینیم که از چنین خدعه هایی پرهیز می نمودنه اند و در مواردی این امر موجب شهادت آنها گردیده است. نمونه بارز آن قضیه شهادت هانی بن عروة است که همه می دانیم. علاوه بر اینکه روحیه دلاوری و شجاعت حضرت به گونه ای بوده است ک هیچ گاه بر پشت خود زره نبسته اند، و این حاوی این پیام است که «هیچ گاه نباید به دشمن پشت نمود»چگونه می توان بین این نگاه و حدیث فوق الذکر جمع نمود.

[مخبریان]

ظاهراً دوستان در واقع زندگی نمی کنند و در یک فضای خیالی زندگی می کنند.

* پهپاد گفته: «اولا:اینکه گفته شد شرایط جنگ نامساوی بوده است اگر بدین معناست که حضرت امیر برای غلبه بر عمرو نیازمند چنان فعلی بوده اند نا صحیح است،،فاتح خیبر را چه حاجت به چنین اموری!»
این چه سخنی است، روال زندگی انبیا و ائمه این نبوده است که در روال عادی زندگی خود از قدرتهای ماورایی استفاده نمایند. هر انسان عاقلی در مقابله با دشمنان خود از همۀ آنچه در اختیار دارد استفاده می کند، جنگجو خود وظیفه دارد هوشیار باشد و فریب حریف را نخورد، در مقابل حریف خود را فریب دهد از ورزشهای رزمی بگیرید تا جنگ خودمان حرکات ایذایی و حتی عملیات ایذایی برای فریب دشمن امری بسیار عقلایی و مرسوم است. در جریان صفین عمروعاص با همین نیرنگ شریعه را از یاران امیرالمؤمنین(ع) گرفت. لذا این جمله در روایات تکرار شده است که الحرب خدعة هرچند که بنده گمان می کنم این جمله اصلاً ضرب المثل عرب باشد.
ثانیاً خدعه و فریبی قبیح است که باعث پایمال شدن حق شود و از این جهت مانند کذب دارای قبح اقتضائی است و همیشه مصداق ظلم نیست. بدیهی است که اصل کشتن نمادِ باطل، خود قبیح نیست چه برسد به مقدمۀ آن. جالب است که دوستان به کشتن عمرو بن عبدود اشکالی ندارند، بلکه به فریب دادن او معترضند.

*پهپاد گفته است: «ثالثا:در حالات اصحاب اهل بیت_چه رسد به خود حضرات معصومین_می بینیم که از چنین خدعه هایی پرهیز می نمودنه اند و در مواردی این امر موجب شهادت آنها گردیده است. نمونه بارز آن قضیه شهادت هانی بن عروة است که همه می دانیم.»
اصلاً مشخص است که علت اصلی رفتار حضرت مسلم را نمی دانیم. امتناع حضرت مسلم از قتل عبیدالله نه به خاطر این بوده است که این کار خلاف جوانمردی است(چنانکه در جاهای مختلف این چنین تبلیغ می شود) (تا بعد بزرگانی مثل استاد دوانی اعتراض کنند که مسلم اشتباه کرده است و با این کار می توانست از اصل قضیۀ کربلا پیش گیری کند) بلکه ناشی از فقاهت مسلم است که
1. حق کشتن کسی که قصد کشتن دیگری را دارد، را نداریم.
2. به فرض این که حق کشتن کسی را که می خواهد دیگری را بکشد، داشته باشیم، اگر شک داریم که کسی قصد کشتن دیگری را دارد یا نه، باز به خاطر احتیاط در دماء حق کشتن وی را نداریم.
3. خانۀ هانی و کوفۀ آن روز، میدان جنگ نبوده است که الحرب خدعة موضوع پیدا کند.
4. حضرت مسلم تصریح کردند که من اذن جهاد ندارم.

[رضا]

با سلام.
ولا یخفی ما فی الجمیع.
و اما قوله فاتح خیبر... فکما قال المدیر بأنهم اناس یتعاملون فی حیاتهم العادیه کما یتعاملون و ما تسک به فی فتح الخیبر فلم یکن عادیا کما ظاهر قوله علیه السلام و البحث فیه فی مجاله.
و اما تفصیله بین فریب وغافلگیری فدلیلنا یعم الجمیع لو سلمنا التباین.
و اما تمسکه بسیره الاصحاب فمعارض بمثله فضلا عن الاخبار.
و اما فی قول المدیر، فتمسکه بواقعه الصفین و ما یجری فی الریاضات القتالیه فلا یفیدنا فی حجیه الخدعه فی الحرب حجیه شرعیه الا ان یرید بذلک سیره العقلا ففیه عدم مبالاتهم فی مثل ذلک
و اما قوله فی ثانیا خدعه وفریبی قبیح است... مردود بأن الهدف لا یبرر الوسیله. اللهم الا ان یرید استفاده التفصیل من الاخبار کما سیاتی. و جواز القتل لا ینافی عدم جواز خدعته.
و اما فی قوله فی دلیل امتناع مسلم سلام الله علیه عن قتل عبیدالله لعنه الله اضافه الی ما فی ادلته الفقهیه عندنا دلیل آخر علی وجوب قتله و هو انه کان مهدور الدم فکان قتله واجبا شرعیا کما هو واضح. فلا بد من التجاء الی دلیل آخر.
والتحقیق التفصیل بین ما کان فی معرکه الحرب و ما یسمونها بالسیاسه. و الاول تویده الاخبار و السیره بما انها کانت مستخدمه و لا ردع من جانب الشارع و ما یعارضها محمول او موول و الثانی مردود بسیره المعصومین خاصه بما جری فی عدم قبول امیر المومنین الخلافه بعد الثانی لفساد شرائطه. فتأمل.

[rkh92]

خدعه و فریب در جنگ منعی ندارد
قضیه مسلم هم در تاریخ اختلافی است ثابت نشده

[حسین بن علی]

استناد به این روایت برای تجویز خدعه در جنگ صحیح نیست خصوصا بعض مورخین اینگونه نقل داستان قتل عمرو را ساخته اهل تسنن دانسته اند

[zaker14zaker14]

اولا این روایت بحار در حقیقت در تفسیر قمی است و سندش مرسل است.
دوما اقتضای میدان جنگ خدعه در آن است اگر خدعه در جنگ درست نیست پس خندق کندن در جنگ خندق نیز قابل توجیح نیست و رسول الله (صل الله علیه و آله) نیز خدعه کردند
ثالثا روایت اگر روایتی در باب نهی از خدعه در میدان جنگ (نه در سیاست جنگی) داریم بیاورید!

[رضا اسکندری]

جدای از اینکه آیا چنین اتفاقی در جنگ احزاب اتفاق افتاده است یا نه (چون نقل تاریخی متفاوت است) اما مساله اینکه جنگ فریب است و در جنگ فریب اشکالی ندارد بحثی است که در روایات متعددی به آن اشاره شده است.
در همین روایت مذکور (که از تفسیر قمی منقول است) بعد از قتل عمرو بن عبدود پیامبر به امیرالمومین فرموده اند که ماکرته؟ و حضرت جواب دادند بله و الحرب خدیعة
اما روایاتی که در همین جنگ قضیه پیمان شکنی بنوقریظه را نقل کرده است و پیامبر با نقل قولی از طرف آنها کاری کردند که ابوسفیان به آنها اعتماد نکند و پیامبر فرمودند الحرب خدعة
یا روایاتی که در مورد این است که حضرت امیر در جنگ صفین با صدای بلند گفتند من معاویه و اصحاب او را می کشم و بعد آهسته گفتند ان شاء الله تعالی و در جواب یکی از اصحاب گفتند من این را گفتم که یاران من خود را نبازند و با روحیه به جنگ بروند و الحرب خدعة
یا روایاتی که می گوید در غزوه سلسله بعد از شکست عمر از دشمن، عمرو عاص به پیامبر عرض کرد که الحرب خدعة و اجازه بدهید من بروم شاید بتوانم آنها را بفریبم و حضرت به او اجازه داد و او نیز رفت و شکست خورد.
یا روایاتی که امیرالمومنین علیه السلام می گوید من هیچ گاه به پیامبر دروغ نمی بندم بنابراین اگر از ایشان نقل قول کردم حتما صحیح است اما اگر از خودم چیزی گفتم مواظب باشید که الحرب خدعة
و روایاتی که از امام حسن علیه السلام همین سوال را پرسیدند و حضرت این گونه جواب دادند.
و صاحب وسائل بابی با عنوان ُ جَوَازِ مُخَادَعَةِ أَهْلِ الْحَرْب‏ دارند.
همه این موارد نشان دهنده این است که عدم جواز خدعه در جنگ به این صورت که دوستان می فرمایند مسلم نیست و خود نیاز به بحث مفصل و فقهی دارد.

[منتظرالقائم]

در هر جنگی قراردادهایی وجود دارد که دو طرف جنگ بر آن توافق میکنند حتی در بسیاری ازجنگها برای شیوه جنگیدن مذاکره میکرده اند یا شروط ارتکازی وجود داشته است و تخطی از این توافقها و شروط است که مخالف جوانمردی و انصاف است فریب در خود میدان جنگ امری پذیرفته شده و کاملا رایج بوده است در غزوات پیامبر(ص)نیز نمونه های آن وجود دارد مثلا در شب بعد از جنگ احد حضرت پیامبر(ص) در بیابان آتشهای زیادی روشن کرد که مشرکین گمان کنند برای مسلمانان نیروهای تازه آمده است تا فکر حمله مجدد نکنند
بعلاوه همه اعراب جنگ با عمرو بن عبدود را یکی از افتخارات علی(ع) و نمونه ای از شجاعت و مهارت او میدانستند و حتی با حسادت از آن یاد میکردند اگر نقطه ضعفی وجود داشت دشمنان او بارها گفته بودند وقتی معاویه از سعدبن ابی وقاص میخواهد علی(ع)را سب و لعن کند باوجود آنکه سعدبن ابی وقاص با علی(ع)بیعت نکرده بود و میانه خوبی با ایشان نداشت گفت چگونه علی را لعن کنم در حالیکه حاضرم همه شتران سرخ موی عرب(کنایه از همه ثروت عرب)را میداشتم و در راه خدا میدادم تا جمله ای که پیامبر درباره علی در جنگ با عمرو بن عبدود گفت درباره من میگفت. معاویه نیز ساکت شد
امروزه نیز فریب یکی از اصول و ابزار جنگی رایج در دنیاست انواع استتارها، ماکتهای فریبنده...البته فقط در میدان جنگ خدعه جایز است
جای تعجب است وهابیتی که خارج از میدان جنگ انواع ترورها و حقّه ها را انجام میدهد پی سوال از فریب در میدان جنگ افتاده است!