بطلان کلی بیع اشیائی که در حال اختیار منفعت محلل ندارند

[sarbaz059]

بسم الله الرحمن الرحیم

    مرحوم شیخ ره تصریح بر این مطلب دارند که اگر یک شیء در حالت اختیار مکلف دارای منافع مقصوده ی غالبه ی محلل نباشد، بیع آن مطلقا (چه در حال اختیار و چه در حال اضطرار) صحیح نیست(با مراجعه به مطالب ذکر شده در ذیل بحث بیع بول طاهر استناد این مطلب به مرحوم شیخ ره کاملا واضح خواهد شد).

    قبل از طرح سوال این نکته نیز لازم الذکر است که ایشان قائل به جعل مستقل برای احکام وضعی نیستند بلکه احکام وضعی را تابع احکام تکلیفی می دانند.

    حال سوال اینجاست که چگونه ممکن است در حال اضطرار مکلف که تمام احکام تکلیفی ای که می توان حکم وضعی معامله را از آن استفاده نمود از مکلف برداشته می شود، هنوز حکم وضعی بطلان معامله پابرجا باشد؟ به عبارتی وقتی ما احکام وضعی را تابع احکام تکلیفی دانستیم، مگر می شود بدون وجود متبوع، تابع وجود داشته باشد؟

    با تشکر پیشاپیش از دوستانی که پاسخ می فرمایند.

[عالم]

با عرض سلام و خسته نباشید
منظور شیخ این است که حکم وضعی جعل مستقل ندارد نه اینکه بقای آن منوط به بقای حکم تکلیفی است، مثلا اینکه غلیان شرط نجاست عصیر عنبی است به جعل مستقل نیست بلکه از اینکه مولی نهی از عصیر عنبی در حال غلیان کرده انتزاع می کنیم شرطیّت غلیان برای نجسات و حرام شدن عصیر عنبی را.
لذا اگر در حال اضطرار حرمت عصیر عنبی برداشته شود دلیلی نداریم که شرطیّت غلیان برای حرمت هم برداشته شده است و عصیر با غلیان نجس نمی شود و حرام نمی شود خیر، غلیان در حال اضطرار هم موجب نجس شدن و حرمت می شود البته مضطر می تواند آن حکم تکلیفی را مخالفت نمایید
در مثال شما هم بر اساس نظر شیخ(ره):
از حرمت تصرف در اشیاء منتقل شده در مواردی که هیچ منفعت محلله ی معتدبه ندارند کشف می کنیم که منفعت محلله ی معتدبه شرط است و اگر این نباشد لذا بطلان انتزاع می شود.
حال اگر مضطّر شد به استفاده و بیع آن ، دلیلی بر صحت آن نمی شود یعنی دلیلی نداریم که حکم شرطیّتی که از اصل حکم تکلیفی انتزاع شده بود از بین برود .