23-بهمن-1394, 23:02
درباره اينكه در باب حجيت امارات چه چيز اعتبار شده است آرائي وجود دارد كه حائز اهميت و نيز اثر در مباحث مختلف است.
ديدگاه اول: جعل حكم ظاهري
اين ديدگاه - كه لعل ديدگاه مشهور فقها باشد- معتقد است مقتضاي حجيت امارات جعل حكم مطابق مفاد اماره است. صاحب كفايه ره در مواردي به اين ديدگاه اشاره مي كند مثل كفاية الأصول ( طبع آل البيت( ، ص277.
ديدگاه دوم: جعل منجزيت و معذريت
اين ديدگاه مرحوم آخوند است. ايشان جعل حكم ظاهري را منكر شده است لذا مي فرمايد:
«إنما هو بجعل حجيته و الحجية المجعولة غير مستتبعة لإنشاء أحكام تكليفية بحسب ما أدى إليه الطريق بل إنما تكون موجبة لتنجز التكليف به إذا أصاب و صحة الاعتذار به إذا أخطأ [لو أخطأ] و لكون مخالفته و موافقته تجريا و انقيادا مع عدم إصابته كما هو شأن الحجة الغير المجعولة»كفاية الأصول ( طبع آل البيت )، ص: 277
**استاد گنجي دام عزه معتقد است آخوند ره مجعول ادله حجيت را منجزيت و معذريت نمي داند بلكه «ما يوجب المعذريه و المنجزيه» را معتقد است. از عبارتي كه در بالا از مرحوم آخوند ره نقل شد آمده است « تكون موجبة لتنجز التكليف به إذا أصاب و صحة الاعتذار به إذا أخطأ». كفاية الأصول ( طبع آل البيت )، ص: 277
(به مباحث استاد ذيل عبارت مذكور آخوند مراجعه شود)
بر اين اساس مرحوم خوئي نظر جديدي را مطرح نكرده است. بلكه مثل نوعي مسامحه كاري اتفاق افتاده است.
ديدگاه سوم: عمل طبق اماره و الغاي احتمال خلاف
مفاد ادله حجيت امارات بر لزوم عمل طبق اماره و الغا و بي توجهي عملي نسبت به احتمال خلاف دلالت دارد. شيخ انصاري ره در مواردي بر اين مطلب اشاره مي كند.
مثلا در بحث تقديم اماره بر استصحاب آورده است:
«إذا قال الشارع اعمل بالبينة في نجاسة ثوبك و المفروض أن الشك موجود مع قيام البينة على نجاسة الثوب فإن الشارع جعل الاحتمال المخالف للبينة كالعدم فكأنه قال لا تحكم على هذا الشك بحكمه المقرر في قاعدة الاستصحاب و افرضه كالمعدوم.» فرائد الاصول، ج2، ص: 704
*مهم آن است كه اين فرمايش بر جعل علميت دلالت دارد يا خير؟ استاد گنجي حفظه الله معتقدند در فرمايشات شيخ انصاري ره تنها به همين مقدار بسنده شده است. عمل طبق اماره و الغاي عملي احتمال خلاف به معناي عدم ترتيب اثر بر احتمال خلاف اماره. لذا بر جعل علميت دلالت ندارد. (جلسه اصول 18/11/1394)
ديدگاه چهارم: الغاي احتمال خلاف و جعل علميت در كشف واقع
از اين ديدگاه به تتميم كشف نيز تعبير مي شود و اساس آن از فرمايشات شيخ ره تلقي شده است. بر اساس اين ديدگاه كاشفيت تام علم به ظن داده شده و كشف ناقص جبر شده و با الغاي احتمال خلاف به كشف تام مبدل شده است.اين راي مرحوم نائيني است. (فوائد الاصول، ج3، ص: 17)
ديدگاه اول: جعل حكم ظاهري
اين ديدگاه - كه لعل ديدگاه مشهور فقها باشد- معتقد است مقتضاي حجيت امارات جعل حكم مطابق مفاد اماره است. صاحب كفايه ره در مواردي به اين ديدگاه اشاره مي كند مثل كفاية الأصول ( طبع آل البيت( ، ص277.
ديدگاه دوم: جعل منجزيت و معذريت
اين ديدگاه مرحوم آخوند است. ايشان جعل حكم ظاهري را منكر شده است لذا مي فرمايد:
«إنما هو بجعل حجيته و الحجية المجعولة غير مستتبعة لإنشاء أحكام تكليفية بحسب ما أدى إليه الطريق بل إنما تكون موجبة لتنجز التكليف به إذا أصاب و صحة الاعتذار به إذا أخطأ [لو أخطأ] و لكون مخالفته و موافقته تجريا و انقيادا مع عدم إصابته كما هو شأن الحجة الغير المجعولة»كفاية الأصول ( طبع آل البيت )، ص: 277
**استاد گنجي دام عزه معتقد است آخوند ره مجعول ادله حجيت را منجزيت و معذريت نمي داند بلكه «ما يوجب المعذريه و المنجزيه» را معتقد است. از عبارتي كه در بالا از مرحوم آخوند ره نقل شد آمده است « تكون موجبة لتنجز التكليف به إذا أصاب و صحة الاعتذار به إذا أخطأ». كفاية الأصول ( طبع آل البيت )، ص: 277
(به مباحث استاد ذيل عبارت مذكور آخوند مراجعه شود)
بر اين اساس مرحوم خوئي نظر جديدي را مطرح نكرده است. بلكه مثل نوعي مسامحه كاري اتفاق افتاده است.
ديدگاه سوم: عمل طبق اماره و الغاي احتمال خلاف
مفاد ادله حجيت امارات بر لزوم عمل طبق اماره و الغا و بي توجهي عملي نسبت به احتمال خلاف دلالت دارد. شيخ انصاري ره در مواردي بر اين مطلب اشاره مي كند.
مثلا در بحث تقديم اماره بر استصحاب آورده است:
«إذا قال الشارع اعمل بالبينة في نجاسة ثوبك و المفروض أن الشك موجود مع قيام البينة على نجاسة الثوب فإن الشارع جعل الاحتمال المخالف للبينة كالعدم فكأنه قال لا تحكم على هذا الشك بحكمه المقرر في قاعدة الاستصحاب و افرضه كالمعدوم.» فرائد الاصول، ج2، ص: 704
*مهم آن است كه اين فرمايش بر جعل علميت دلالت دارد يا خير؟ استاد گنجي حفظه الله معتقدند در فرمايشات شيخ انصاري ره تنها به همين مقدار بسنده شده است. عمل طبق اماره و الغاي عملي احتمال خلاف به معناي عدم ترتيب اثر بر احتمال خلاف اماره. لذا بر جعل علميت دلالت ندارد. (جلسه اصول 18/11/1394)
ديدگاه چهارم: الغاي احتمال خلاف و جعل علميت در كشف واقع
از اين ديدگاه به تتميم كشف نيز تعبير مي شود و اساس آن از فرمايشات شيخ ره تلقي شده است. بر اساس اين ديدگاه كاشفيت تام علم به ظن داده شده و كشف ناقص جبر شده و با الغاي احتمال خلاف به كشف تام مبدل شده است.اين راي مرحوم نائيني است. (فوائد الاصول، ج3، ص: 17)
[b]العلم نور یقذفه الله فی قلب من یشاء[/b]
