تمسک به عام در شبهه مصداقیه خاص

[دلیل]

در این بحث که آیا تمسک به عام در شبهه مصداقیه خاص جایز است یاخیر بعضی بزرگان مثلا آقای حائری در حاشیه مباحث الاصول ص 142 بین مخصص لفظی و لبی فرق گذاشته اند اما استاد می فرمایند ملاک بحث این است که آیا دلیل دوم به عام عنوان می دهد یاخیر و منشأ بحث در واقع این است که آیا دلیل عام ظهور دارد در عدم مصداقیت مواردش برای دلیل دوم یا خیر یعنی دلیل عام یا مطلق ظهور داشته باشد در اینکه شارع با این عموم یا اطلاق می خواهد بفرماید که تمامی مصادیق تحت دلیل هستند و هیچ مصداقی خارج نیست مثلا اگر دلیل دوم اخص مطلق از دلیل عام باشد روشن است که شارع در دلیل عام نمی خواهد بفرماید که تمامی مصادیق تحت عام هستند و در واقع خود تطبیق مصادیق را به عهده گرفته باشد زیرا اگر چنین باشد دلیل دوم لغو می شود بنابر این خود همین کاشف از این است که مواردی از تحت عام خارج هستند و به عام عنوان غیر خاص می دهد که در این صورت نمی شود در شبهه مصداقیه به عام تمسک کرد

[سید محمود فریمانه]

بسم الله الرحمن الرحیم
نمی شود به عام رجوع کرد چون در اینصورت با آمدن خاص عام عنوان دیگری پیدا کرده وشده عام مخصص ولذا این مورد شبهه مصداقیه خاص در حقیقت شبهه مصداقیه عام نیز می باشد ( واز مواردی هم نیست که مولا در مقام تطبیق مستثنیات ومخصصات باشد، مثلا: مولا بگوید: اکرم جیرانی، وبگوید: لا تکرم زیدا لانه ناصبی، شک می کنیم آیا رفیق زید هم ناصبی است تا اکرامش حرام باشد، اینجا میشود به عام رجوع کرد چون مولا خودش در مقام تطبیق بود، گویامی گوید من خودم همه همسایه ها را دقت کردم ودیدم که هیچکدام ناصبی نیستند بعد حکمم را صادر کردم بر خلاف جائی که مولا یگوید: لا تکرم الجار الناصبی به نحو قضیه حقیقیة، که این جا تطبیق را به ما واگذار کرده است، لذا در موارد مشکوک نمیشود به عام رجوع کرد) فلا یصح الرجوع الی العام فی المقام.بلکه باید به اصل موضوعی اگر بود رجوع کرد مثلا هذا عالم بالوجدان ولیس عالما نحویا بالاستصحاب فیجب اکرامه، اما استصحاب هذا لیس عالما غیر نحویا جاری نمی شود چون اثر ندارد.