امتیاز موضوع:
  • 0 رای - 0 میانگین
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
تطوّق، نشانه ای برای تشخیص اول ماه
#1
بسم الله الرحمن الرحیم
هلالِ ماهِ جمادی الاولی 1438 رصد شده در غروب روز یکشنبه دهم بهمن ماه 1395، مطوّق (طوق دار) بود. ارتفاع زیاد و مکث طولانی این هلال، باعث ایجاد این ذهنیّت می شود که هلال، به اصطلاح رایج میان عموم، «هلال دو شبه» بوده است؛ أمّا با توجه به اینکه معمولاً هلال هایی که در شب اوّل ماه قمری ارتفاعی بیش از 14 درجه داشته باشند، «طوق دار» می شوند، آیا طوقدار بودن هلال دلیل بر دو شبه بودن هلال می شود؟

[عکس: jamadi1438.jpg]

تطوّق هلال در شب اوّلى كه ماه رؤيت مى‌شود بنابر قول مشهور، دليل بر دو شبه بودن ماه و اينكه شب قبل، شب اوّل ماه بوده است نمى‌شود. ‌هرچند برخى، تطوّق را دليل بر آن دانسته‌اند. (بحرانی، حدائق الناظره، ج13، ص290)

[عکس: ofoghh%281%29.jpg]

از میان معاصرین، مرحوم آیت الله خویی با شرایطی قایل به این مساله هستند (خویی-بروجردی، المستند فی شرح العروة الوثقی، ج12، ص104) (خویی، منهاج الصالحین، ج1، ص278)

در ادامه به بررسی این مساله خواهیم پرداخت.
شما هم با نظرات خودتان در تکمیل این بحث شریک شوید.
پاسخ
#2
معنای تطوّق

در لغت، طوق به معنی طناب یا زینتی است که دور گردن قرار می گیرد و به هر چیزی که دایره وار، دور چیز دیگری باشد، طوق گفته می شود. (العین و المحیط و تاج العروس)
طوق به معنی توان و قدرت و طاقت هم به کار می رود (همان منابع)

از نظر اصطلاحی، در كلمات فقها تطوّق، در تطوّق خون بر پنبه، تطوّق در مسح و تطوّق هلال در بابهاى طهارت و صوم به كار رفته و موضوع احكامى قرار گرفته است.

تطوّق خون بر پنبه: اگر خون حيض با خون بكارت مشتبه گردد، زن پنبه‌اى داخل فرج خود قرار مى‌دهد، سپس بيرون مى‌آورد. اگر خون دايره‌وار در پنبه نقش بست، خون بكارت و اگر در پنبه فرو رفت، خون حيض است. (بحرانی، الحدائق الناظره، ج3، ص154-155)

تطوّق در مسح: تطوّق در وضو به معنی مسح گردن به همراه مسح سر است و بدعت می باشد و جز در موارد تقيّه جايز نيست؛ ليكن موجب بطلان وضو نمى‌شود. (علامه حلی، قواعد الاحکام، ج1، ص548 و فاضل هندی، کشف اللثام، ج1، ص584)
برخى به ثبوت تعزير بر فاعل آن تصريح كرده‌اند. (محقق کرکی، رسائل، ج1، ص65)

تطوّق هلال: تطوّق (طوق دار بودن) هلالِ ماه زمانی است که علاوه بر مقداری از ماه که به صورت هلال قابل مشاهده است، بقیه ی کره ی ماه هم به صورت کم رنگ قابل مشاهده باشد. به این حالت دایره ای که هلال را تکمیل می کند و به صورت دایره ی کامل در می آورد، تطوّق یا تطویق هلال گفته می شود.
پاسخ
#3
روایت تطوّق

روایت مورد استدلال جهت حجیت تطوق برای اثبات اول ماه، در کتب اربعه چنین آمده است:
إِذَا تَطَوَّقَ‏ الْهِلَالُ فَهُوَ لِلَيْلَتَيْنِ وَ إِذَا رَأَيْتَ ظِلَّ رَأْسِكَ فِيهِ فَهُوَ لِثَلَاثِ لَيَالٍ.

ترجمه: از امام صادق عليه السّلام كه فرمود: «وقتى كه هلال به صورت طوق درآيد، پس آن، ماه دوشبه است، و چون سایه ی سرت را در آن ببينى، پس آن ماه سه شبه است»

هیچ تفاوتی در نقل قسمت مورد بحث ما وجود ندارد ولی در تهذیب و وسایل، کلمه «لیال» در انتهای حدیث نیامده است که با توجه به وجود این کلمه در کافی و استبصار و من لایحضر، به احتمال قریب به یقین، این کلمه در روایت بوده است و حذف آن سهوی بوده.

سند و آدرس روایت در کتب اربعه به شرح زیر است:
أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُرَازِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَال‏... (کلینی، کافی (انتشارات اسلامیه)، ج4، ص78)

وَ رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ مُرَازِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَال‏... (صدوق، من لایحضره الفقیه، ج2، ص124)

سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُرَازِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَال‏... (طوسی، تهذیب الاحکام، ج4، ص178) و همین سند در (طوسی، استبصار، ج2، ص75)

آدرس روایت در وسائل الشیعه: (عاملی، وسائل الشیعه، ج10، ص281)

تمام راویان در سند کافی و تهذیب و استبصار، ثقه و امامی هستند.
طریق مرحوم شیخ طوسی به سعد بن عبد الله در مشیخه تهذیب (مشاهده) و استبصار هم صحیح است.
پس این سه سند تام و صحیح می باشد.
اما سند در روایت منقول در من لا یحضره الفقیه، طریق مرحوم صدوق به محمد بن مرازم مشخص نیست و در مشیخه هم نامی از محمد بن مرازم نیاورده است و این سند معلق می شود و حجیت آن اشکال دارد مگر اینکه استناد جزمی مرحوم صدوق به محمد بن مرازم را برای حجیت سند تا ایشان کافی بدانیم.
پاسخ
#4
اقوال در حجیت تطوق

نظر مشهور قديما و حديثا اين است كه تطويق و اينكه تمام دوره ماه را نور گرفته باشد علامت دوم ماه بودن نيست.
اما در مقابل مشهور عده‌اي صريحاً و يا ظاهراً حكم كرده‌اند كه تطويق علامت دوم ماه است و قائلين عبارتند از: شيخ طوسي كه پيداست كه اين روايت را انكار ننموده و آن را قبول كرده است. (طوسی، استبصار، ج2، ص75) شيخ صدوق هم كه در من لايحضر گفته است كه چيزهايي را كه به آنها فتوا مي‌دهم نقل مي‌كنم، اين روايت را نقل كرده است. (صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج2، ص124) كليني هم اين را نقل كرده است و ظاهرش اين است كه مي‌خواهد به آن فتوا بدهد. (کلینی، کافی، (چاپ اسلامیه)، ج4، ص78)
فاضل سبزواري در كفايه صريحاً و در ذخيره با ظاهري كه شبيه به صريح است بر طبق آن فتوا داده است. (سبزواری، کفایة الاحکام، ج1، ص263 و همچنین سبزواری، ذخیرة المعاد، ج2(3)، ص534) گويا صاحب معالم هم ميل دارد به اين قائل بشود؛ چون در منتقي روايت را نقل نموده و اشكالي درباره‌اش نمي‌كند و اگر بحث في الجمله‌اي هم مي‌كند ولي ظاهرش خالي از ميل به پذيرش آن نيست. (شیخ حسن صاحب معالم، منتقی الجمان، ج2، ص479)

و اما بقيه فقهاء: از شيخ طوسي در مبسوط (طوسی، مبسوط، ج1، ص268) گرفته و قطب راوندي در شرح نهايه و كيدُري در اصباح الشيعه (کیدری، اصباح الشیعه، ص134) و جماعت ديگري اين را انكار نموده و گفته‌اند كه دليل بر شب دوم نيست. عده‌اي هم انكار را نسبت به مشهور داده و سكوت كرده‌اند و نظريه خودشان را بيان نكرده‌اند.
(برگرفته از درس خارج فقه آیت الله شبیری، 17/10/89)
پاسخ


موضوعات مشابه ...
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  هیچ توجیهی برای خدعه علی(کرم الله وجهه)نمیتوان کرد آسدهادی 17 31,625 11-فروردين-1402, 14:38
آخرین ارسال: مسعود عطار منش
  وجه جمع انکار برای رفع تعارض عرفان عزیزی 1 1,009 27-خرداد-1400, 07:08
آخرین ارسال: مهدی دهبان
  نحوه تشخیص حکم تکلیفی و وضعی در معاملات مهدی خسروبیگی 4 1,099 28-آبان-1399, 22:02
آخرین ارسال: 1972392352
  عدم جواز تقلید برای عوام! (در صورتی که... ) ارادتمند آیت الله مکارم 3 1,613 9-آبان-1399, 07:17
آخرین ارسال: مسعود عطار منش
  برای تصرف در اموال دیگران رضایت فعلی آنها کافی است هر چند در دل ناراحت هستند!! حسین بن علی 0 1,113 28-آذر-1398, 16:27
آخرین ارسال: حسین بن علی
  مساله جدید: فضیلتی برای سادات حسین بن علی 22 34,901 19-اسفند-1397, 17:31
آخرین ارسال: حسین بن علی
  ثمره خطابات قانونیه در شرطیت قدرت برای تکالیف خیشه 0 1,818 8-دي-1397, 20:11
آخرین ارسال: خیشه
  گریه برای امام حسین علیه السلام سبب مستقل آمرزش گناه یا زمینه قبول توبه؟ سایه 1 5,915 13-آذر-1393, 19:25
آخرین ارسال: حسین بن علی
  موضوعاتی که برای تحقیق و پژوهش مناسب می دانید عالم 1 6,569 8-فروردين-1393, 21:39
آخرین ارسال: rkh92

پرش به انجمن:


کاربران در حال بازدید این موضوع: 1 مهمان