تقلید از مجتهد غیر اعلم

[seyedfarid]

بسم الله
تقلید راهی برای خروج از عهده تکالیف است، و خود موضوعیت ندارد. بنابر این آنچه حائز اهمیت است، میزان اصابه فتاوای مجتهد با تکالیف است. اعلمیت به معنای تسلط بیشتر بر فنون کشف احجکام شرعی، شاخصی برای این مصادفت است.

نکته اصلی آن است که علوم و فنونی که در استنباط حکم فقهی تاثیر گذارند، متعدد‌اند. ار آنجا که نتیجه استنباط فقیه تابع اخس مقدمات است، اگر مجتهدی که در فنون فقه و اصول اعلم همه مجتهدین است در رجال یا ادبیات عرب ضعف داشته باشد، آن قوت ها بی اثر می‌شود و استنباط اش از فقهایی که در این فنون متوسط اند پایین تر قرار می‌گیرد.
در واقع بر مبنای طریقیت باید بگوییم کسی واجب التقلید است که من حیث المجوع تمامی فنون موثر در استنباط احکام فقهی کمترین ضعف را داشته باشد ولو آنکه در هیچ یک از آنها اعلم نباشد.
و باید بپذیریم نوعا راهی برای شناخت این فرد نداریم.

[homepage]

اعلم، یعنی عالم تر، و فرض کردیم عالم تر به استخراج حکم شرعی مراد است خب مفهوم چه اشکالی دارد اما اینکه شما بفرمایید تشخیص عالم تر سخت است و اساسا چگونه عالم تر را بشناسیم مذاق ها مختلف است بعضی شخص را عالم تر می دانند که دیگری به خاطر ذوق ققهی قائل به مطلب دیگر است خروج از بحث و تغییر دادن آن است
نکته دیگر اینکه بحث در مورد شبهه مفهومیه زمانی است که در لسان دلیل وارد شده باشد ولی اعلمیت که از سیره یا دلیل عقل فهمیده می شود پس اساسا بحث از شبهه مفهومیه در فروض متعارف بی معناست
ممکن است کسی بگوید که بحث در اعلمیت فقیه منتفی است زیرا اول باید عالم در همه ابواب باشد بعد نوبت به اعلم برسد ولی فقیه در همه مقدمات عالم نیست مثلا علم لغت یا ادبیات یا نسخه شناسی رجال و
جواب این است که چنین شخصی مقدمات بحث را درک نکرده است زیرا بحث اعلمیت نسبی است چنانچه واضح است و لذا ممکن است پزشکی در مقدمه ای از طبابت صاحب نظر نباشد ولی من حیث المجموع عالم و اهل خبره باشد خب مقایسه دو پزشکی که هر یک در مقدمه تقلید کرده اند من حیث المجموع صحیح است و اطلاق اعلم در علم پزشکی بلا مانع است

باسم الله و بالله
دلیل تقلید از اعلم در کلمات قوم منحصر در سیره و دلیل عقل نیست (به عنوان نمونه: شرح عروه الوثقی، آیت الله شیخ مرتضی حائری یزدی، ج1، ص 70) هر چند منظور ما از شبهه مفهومیه، معنای دقیق مصطلح نبود.

همان که فرمودید که مذاق ها مختلف است، اعلمیت را نسبی می کند و نیز باعث اجمال در مفهوم می شود، مثلا عالم تر به استخراج، خودش مجمل است، آیا منظور وصول به حجت است مطلقا (اعم از حکم واقعی و ظاهری) در این صورت هر مجتهد مسلمی به حجت می رسد چه حکم واقعی و چه ظاهر ی و اگر واقعا خطا هم کرده باشد، فرض این است که دارای قوه اجتهاد است و به حجت رسیده...
عنایت می فرمایید که با وجود شهرت عظیمه ای که پشتوانه مساله است و چه بسا باعث استبعاد خلاف شود، ولی اشکال به قوت خود باقی است.
وفقنا الله لمرضاته

[homepage]

در باب تقلید اعلم همه ادله با اشکالاتی روبروست؛ به عنوان مثال امام خمینی-ره- و دیگران به دلیل سیره اشکال کرده اند... آقای تبریزی -ره- و شیخ مرتضی حائری و دیگران به دلایل عقلی ایراد گرفته اند (اعم از اصالت تعیین در دوران امر بین تعیین و تخییر در حجت و دلیل عقل مستقل) و ادله نقلی نیز عند الجل خالی از اشکال نیست...لذا اگر فتاوی نیز در حواشی عروه ذیل مساله 12 اجتهاد و تقلید ملاحظه شود تعابیر بسیاری از محشین حاکی از قطعی نبودن دلایل است و در متن عروه نیز الاحوط آمده ...فلاحظ