19-بهمن-1398, 09:15
سوال ما این است که شما فقط یک طرف را که وجوب است دیده اید، در حالی که بسیاری از اوقات طرف دیگر اباحه است، خودشهید صدر نیز در بحث جمع بین حکم واقعی و ظاهری پذیرفته اند که اباحه نیز می تواند ناشی از ملاک باشد و این ملاک می تواند از ملاک لزوم اقوی باشد. در بحث تزاحم حفظی گاهی ملاک ترخیص بر ملاک وجوب یا حرمت ترجیح دارد، لذا مولا با وجود این که ممکن است ملاک در عالم واقع حرمت باشد، بر خلاف این اقتضاء چون ملاک اباحه را اقوی می بیند حکم اباحه را جعل می کند. حتی ایشان از این بالاتر را در موارد علم اجمالی می فرماید. در آن بحث می فرماید با وجود این که یک حرامی به من واصل شده مثل اجتناب از نجس، ولی در عین حال می فرماید که ممکن است ملاکات ترخیصی اقوی باشند و اطراف علم اجمالی، موضوع اباحه قرار گیرند. فقط در باب علم اجمالی می فرماید: چون تلقی عرف این نیست، نمی تواند تطبیق کند. یعنی عرف قبول نمی کند که اطراف علم اجمالی را منطبق علیه اباحه بداند، وگرنه ثبوتا امکان دارد که مولا در اطراف علم اجمالی اذن و ترخیص بدهد برخلاف ما که علم اجمالی را علت تامه می دانیم. حال عرض ما این است که شما که این حرف را می زنید، وقتی شک دارید که یک فعلی واجب یا مباح است، می فرمایید رعایت وجوب لازم است، ولی ما می گوییم طبق مبنای خودتان شاید رعایت اباحه نیز لازم باشد. نتجه ای که ما می خواهیم بگیریم این است که بنابراین عقل نه اینکه بالفعل دو حکم داشته باشد، (یک حق طاعت در تکلیف و یک حق طاعت از باب رعایت اباحه) بلکه می گوییم در این جا عقل می گوید حکم نباید داشته باشیم؛ زیرا هر دو را احتمال می دهیم که غرض آن اقوی باشد.98/10/9