وجه جمع انکار برای رفع تعارض - نسخه قابل چاپ +- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir) +-- انجمن: بخش فقه (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=5) +--- انجمن: مطالب علمی (فقهی) (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=27) +--- موضوع: وجه جمع انکار برای رفع تعارض (/showthread.php?tid=2140)

وجه جمع انکار برای رفع تعارض - عرفان عزیزی - 1-مهر-1399 یکی از وجوه جمع بین دو خبر معارض حمل یکی از آنها بر انکار است به عنوان مثال صاحب وسائل از قول شیخ صدوق و شیخ طوسی نقل می کند که بین این دو روایت به این شیوه جمع کردندعَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْمُحْرِمُ لَا يَدُلُ‏ عَلَى‏ الصَّيْدِ فَإِنْ دَلَّ عَلَيْهِ فَقُتِلَ فَعَلَيْهِ الْفِدَاءُ.(کافی ج 4ص381)روایت دوم از قرار زیر است:وَ قَالَ ع‏ فِي الْمُحْرِمِ يَشْهَدُ نِكَاحَ مُحِلَّيْنِ قَالَ ع لَا يَشْهَدْ[1] ثُمَّ قَالَ يَجُوزُ لِلْمُحْرِمِ أَنْ‏ يُشِيرَ بِصَيْدٍ عَلَى مُحِل‏(فقیه ج2ص 361) قَالَ مُصَنِّفُ هَذَا الْكِتَابِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ وَ هَذَا عَلَى الْإِنْكَارِ لِذَلِكَ لَا عَلَى أَنَّهُ يَجُوز.شیخ طوسی نیز همین توجیه را مطرح نموده: قَوْلُهُ ع يَجُوزُ لِلْمُحْرِمِ أَنْ يُشِيرَ بِصَيْدٍ عَلَى مُحِلٍّ إِنْكَارٌ وَ تَنْبِيهٌ عَلَى أَنَّهُ إِذَا لَمْ يَجُزْ ذَلِكَ فَكَذَلِكَ لَا تَجُوزُ الشَّهَادَةُ عَلَى عَقْدِ الْمُحِلَّيْنِ وَ لَمْ يُرِدْ ع بِذَلِكَ الْإِخْبَارَ عَنْ إِبَاحَتِهِ عَلَى كُلِّ حَالٍ.(تهذیب ج5ص315) ممکن است نسبت به حدیث لا ربا بین الوالد و الولد نیز همین احتمال مطرح باشد که امام انکار کردند و آن را با لحن استفهام انکاری بیان کرده باشند و از آنجا که لحن روایت و حالات چهره ی امام برای ما نقل نشده است که درالقاء این مفهوم بسیار اثر گذار است لذا بتوان حکم به اجمال این حدیث نمود.البته با ملاحظه ی سایر روایات باب مقصود روشن است اما اگرفقط عبارت لیس بین الرجل و ولده ربا بود این احتمال معتنا به بود. شایان ذکر است که با جستجویی مختصر عبارت لا ربا بین الوالد و الولد درروایت یافت نشد بلکه این عبارت پیدا شد: عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «لَيْسَ بَيْنَ الرَّجُلِ وَ وَلَدِهِ وَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ عَبْدِهِ‏، وَ لَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ أَهْلِهِ رِبًا؛ إِنَّمَا الرِّبَا فِيمَا بَيْنَكَ وَ بَيْنَ مَا لَاتَمْلِك‏.اگر کسی از دوستان آن تعبیر را یافت بفرماید استفاده کنیم. RE: وجه جمع انکار برای رفع تعارض - مهدی دهبان - 27-خرداد-1400 سلام علیکم حقیر جستجو کردم ۱. لَيْسَ بَيْنَ اَلْوَالِدِ وَ وَلَدِهِ رِبًا وَ لاَ بَيْنَ اَلزَّوْجِ وَ اَلْمَرْأَةِ رِباً وَ لاَ بَيْنَ اَلْمَوْلَى وَ اَلْعَبْدِ وَ لاَ بَيْنَ اَلْمُسْلِمِ وَ اَلذِّمِّيِّ /الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام ج ۱، ص ۲۵۷ ۲. در کتاب النهایه شیخ طوسی آمده: ولا ربا بين الولد ووالده، لان مال الولد في حكم مال الوالد. النهاية/الشيخ الطوسي1/ 376 البته این در صورتی است که بپذیریم کتاب نهایه شیخ فقه ماثور است. یعنی متن آن برگرفته از نصوص و روایات است و به اصطلاح فقهی آن فقه منصوص یا اصول متلقاة است. خود شیخ در این باره نوشته اند: شیخ طوسی در خطبه کتاب المبسوط این گونه می‌نویسد: و کنت عملت علی قدیم الوقت کتاب النهایة، و ذکرت جمیع ما رواه اصحابنا فی مصنفاتهم و اصولها من المسائل و فرقوه فی کتبهم، و رتبه ترتیب الفقه و جمعت من النظائر و رتبت فیه الکتب علی ما رتبت للعلة التی بینها هناک، و لم اتعرض للتفریع علی المسائل و لا لتعقید الابواب و ترتیب المسائل و تعلیقها و الجمع بین نظائرها. بل اوردت جمیع ذلک او اکثره بالفاظ المنقولة حتی لا یستوحشوا من ذلک. المبسوط في فقه الإمامية/ الشيخ الطوسي 1 /2 ۳. عین متن از متون فقهی قدیمی و متاخر است: أن ابن الجنيد فصل فقال: لا ربا بين الوالد وولده إذا أخذ الوالد الفضل، إلا أن يكون له وارثا أو عليه دين. مختلف الشيعة/العلامة الحلي 5/ 79 الأولى: لا ربا بين الوالد وولده، ويجوز لكل منهما أخذ الفضل من صاحبه. شرائع الاسلام- ط استقلال/المحقق الحلي2 / 301 الأولى: لا ربا بين الوالد وولده، ويجوز لكل منهما أخذ الفضل من صاحبه. ولا بين المولى ومملوكه. ولا بين الرجل وزوجته.مسالك الأفهام - الشهيد الثاني - ج ٣ - الصفحة ٣٢٧ مسألة 9 لا ربا بین الوالد و ولده و لا بین الرجل و زوجته و لا بین المسلم و الحربی‌، بمعنى أنه یجوز أخذ الفضل للمسلم و یثبت بین المسلم و الذمی هذا بعض الکلام فی الربا المعاملی، و أما الربا القرضی فیأتی الکلام فیه إن شاء اللّٰه تعالى‌. تحریر الوسیله/۵۱۳/ القول فی الربا http://archlibserver.imam-khomeini.ir/site/catalogue/fulltext/581895/4416860 ۴. در متون قدیمی اهل سنت هم نظائری دارد: وقال أبو حنيفة: لا بأس بالربا بين المسلم. والحربي وهذا عظيم جدا المحلى بالآثار/ ابن حزم8 /515