+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17)
+--- انجمن: مباحثات دروس خارج اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=20)
+---- انجمن: اصول استاد قائینی (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=24)
+---- موضوع: «اصول» جریان استصحاب عدم تمکن از طبیعت مامور به، برای اثبات جواز بدار (/showthread.php?tid=2800)
جریان استصحاب عدم تمکن از طبیعت مامور به، برای اثبات جواز بدار - محمد خداپرست - 7-بهمن-1401
جریان استصحاب عدم تمکن از طبیعت مامور به، برای اثبات جواز بدار در فرض احتمال عذر غیر مستوعب
در فرضی که مکلف ناتوان از امتثال طبیعت در ابتدای وقت است و احتمال می دهد که در انتهاء وقت متمکن از امتثال اختیاری شود، چون موضوع امر اضطراری عذر مستوعب(عدم تمکن از طبیعت اختیاری با جمیع حصص) است، نفی قدرت بر طبیعت در تمام وقت با استصحاب عجز از افراد در ظرف متأخر مثبت خواهد بود؛چون نفی کلی لازمه عقلی نفی همه افراد است.
استاد معتقد اند: استصحاب عدم تمکن از طبیعت به دو بیان جاری است و جواز بدار را به عنوان حکم ظاهری اثبات می کند.
بیان اول : استصحاب عدم تمکن از طبیعت مامور به قبل وقت
این مکلف قبل وقت تمکن از اتیان طبیعت ندارد؛زیرا وقت داخل نشده است و بعد الوقت شک دارد که عذر او مرتفع خواهد شد، استصحاب بقاء عدم تمکن از طبیعت، جواز بدار بع امر اضطراری را در حق او اثبات می کند.(وقت از قبیل حالات است عرفا نه مقومات)
بیان دوم: استصحاب عدم تمکن از طبیعت بعد دخول وقت
مکلف بالوجدان بعد دخول وقت عاجز از طبیعت در تمام وقت است ؛زیرا حصه ابتدای وقت عاجز است و حصه متاخر را عاجز است؛زیرا حصه آخر وقت امتثال آن فعلا امکان ندارد؛ بله قدرت بر حصه متاخر در ظرف خودش مصحح تکلیف است؛زیرا جامع بین غیرمقدور و مقدور مقدور است.اما در ابتدای وقت بالوجدان از طبیعت عاجز است و این مستصحبی است که جواز بدار را اثبات می کند.
محقق عراقی نیز این استصحاب را پذیرفته است:
نقل قول:ان المكلف فى اول الوقت متيقن بالاضطرار الى ترك جميع افراد المبدل طوليها و عرضيها اما الافراد العرضية فالاضطرار الى تركها هو مفروض الكلام و اما الافراد الطولية فلامتناع وجودها قبل اوقاتها في اوقات الافراد العرضية فالمكلف متيقن فعلا بالاضطرار الى ترك جميع افراد المبدل العرضية و الطولية و شاك بارتفاع هذا الاضطرار فى باقي الوقت فله ان يستصحبه و يحرز الاستيعاب بالاستصحاب. (بدائع الافکار، ص269).یکی از ثمرات جریان استصحاب جواز ذبح در روز عید قربان در غیر منی است.
توضیح : کسی که تا آخر ذی الحجة متمکن از ذبح در منی نباشد میتواند در غیر منی ذبح کند، حال کسی که در روز عید قربان تمکن از ذبح در منی ندارد اما احتمال میدهد در روزهای بعدی تا آخر ذی الحجة برای او امکان ذبح در منی فراهم شود، با استصحاب عجز، جواز ذبح در روز عید قربان در خارج از منی برای او ثابت است.
برگرفته از درس خارج اصول استاد قائینی جلسه 79-شنبه, ۱بهمن ۱۴۰۱
http://www.qaeninajafi.ir/osul/1401-02/2933-osul-079-1401-11-01.html