+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش فقه (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=5)
+--- انجمن: مباحثات دروس خارج فقه (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=9)
+---- انجمن: فقه استاد شب‌زنده‌دار (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=12)
+---- موضوع: ادعای موثر بودن معدوم توسط محقق خویی و پاسخ استاد در قول به نقل در بیع فضولی (/showthread.php?tid=3172)
ادعای موثر بودن معدوم توسط محقق خویی و پاسخ استاد در قول به نقل در بیع فضولی - علیا - 30-آبان-1402
فخر المحققین در ایضاح قائل به استحاله ی قول به نقل در باب بیع فضولی شده است. قول به استحاله به دو صورت قابل تقریر است:
1. بیان شیخ و آقای خویی و مرحوم امام:قول به نقل مستلزم این است که عقدِ معدوم، بعد از اجازه، اثر گذاری داشته باشد و حال آنکه تاثیر معدوم محال است.
2. بیان اقای نایینی:مقصود فخرالمحققین این است که وزان انشاء و مُنشأ، وزان مصدر و اسم مصدر است که تفکیک پذیر نیستند بنابراین نمی‌توان گفت بیع مصدری(فروختن) محقق شده است ولی بیع اسم مصدری(فروش) محقق نشده و در آینده (زمان اجازه) محقق می شود.
اشکال اقای خویی به تقریب اول:
که «أنّ تأثير المعدوم في الموجود في العلل والمعلولات التكوينية ممكنٌ فضلاً عن العلل التشريعية و معاليلها كما لا يخفى»
در عالم تکوین، معدوم تاثیر می گذارد پس به طریق اولی در اعتباریات نیز می‌توان گفت معدوم تاثیر گذار است مثلا اگر شخصی بر اثر نوشیدن سمّ بعد از مدتی بمیرد گفته می شود سمّ او را کشت در حالی که در زمان مرگ او سم معدوم است. آنچه مستحیل است فاصله جزء اخیر علت تامه و معلول است ولی اشکالی ندارد بین سایر اجزاء علت تامه و معلول، فاصله‌ی زمانی باشد.که
پاسخ استاد از موثر بودن معدوم:
تاثیر گذار بودن معدوم خلاف بداهت و وجدان است و ظاهرا بین علت تامه و تتالی علل، خلط شده است. در مثال مذکور، سمّ بدون واسطه باعث مرگ شخص نشده است بلکه آن سمّ، ابتدا مثلا بر روی ریه او اثر می‌گذارد و ریه او بر فلان عضو اثر می‌گذارد و... و در نهایت پس از این تتالی و سلسله علل، آن فرد می میرد. هر کدام از اعضاء سلسله، متشکل از یک علت تامه و معلول هستند نه اینکه همگی، جزء العله برای مرگ باشند.
20آذر 401
RE: ادعای موثر بودن معدوم توسط محقق خویی و پاسخ استاد در قول به نقل در بیع فضولی - خیشه - 1-آذر-1402
در اعتباریات که این بحثهای تکوینی نیست. الی ماشاءالله در شریعت داریم از این قسم موارد. حالا توجیه می‌کنند به شرط متاخر ولی شرط متاخر هم از همین مشکل ناشی شده
RE: ادعای موثر بودن معدوم توسط محقق خویی و پاسخ استاد در قول به نقل در بیع فضولی - علیا - 1-آذر-1402
موضوع حکم شرع اگر عقلانی نباشد به این معنا که مخالف عقل بدیهی باشد نمی تواند متعلق حکم و اعتبار باشد. در رتبه سابق بر اعتبار معتبر در نظر می‌گیرد که محال عقلي اعتبار نشود که اعتبارش مستنکر عقلي و به تبع عقلایی باشد.
به همین منظور است که شیخ اعظم در بحث فضولی بجای جواب شما به تدقیق عقلي پرداخته است. اما تدقیقات عقلي هم في الجمله در مواردی که عرف مناقضه با حکم عقل را درک نمی کند جای ندارد.
موثریت معدوم مستنکر عقل وبه تبع عقلاست و مانع موضوع اعتبار میشود و استنکار عقل منجر به عدم وصول اعتبار به مکلف می‌گردد.
RE: ادعای موثر بودن معدوم توسط محقق خویی و پاسخ استاد در قول به نقل در بیع فضولی - خیشه - 2-آذر-1402
می‌دونم شیخ در بحث فضولی چکار کرده. خب عرض بنده هم ناظر به فرمایشات ایشان هست. سوال بنده این است که چرا شرط در اعتباریات رو به همان معنای شرط در تکوینیات میگیرید. مثلاً بحث فضای تشهد فراموش شده. عقل میگوید کل با انتفای بعض افراد منتفی میشود. چرا در این مثال منتفی نشد. مثل این است که در مرکبات تکوینیه بگوییم بعضی از اجزا بعداً بیایند هم مرکب محقق میشود.
این مطلبی که شما مطرح کردید ناظر به همان قیاس تکوینیات است. اینکه فرمودید عقلائ اعتبار نمی‌کنند این بحث اختلافی است که چه کسی اینها رو اعتبار میکند
خلاصه عرض بنده:در اعتباریات این تدقیقی که در تکوینیات هست نمیشود. خیلی نظیر در شریعت وجود دارد که استفاده میشود شارع خفیف المونه بوده
استاد گنجی دام ظله هم بارها همین مطلب رو میفرمودند