شرطیت قبل بودن مشکوک برای غیر در قاعده تجاوز - نسخه قابل چاپ +- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir) +-- انجمن: بخش فقه (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=5) +--- انجمن: مباحثات دروس خارج فقه (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=9) +---- انجمن: فقه استاد گنجی (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=13) +---- موضوع: شرطیت قبل بودن مشکوک برای غیر در قاعده تجاوز (/showthread.php?tid=3243) |
شرطیت قبل بودن مشکوک برای غیر در قاعده تجاوز - خیشه - 24-دي-1402 آیا لازم است که محل این مشکوک قبل از شیئ دیگر باشد که در این صورت ترتب حاصل است یا اینکه محل غیر بعد از مشکوک باشد که در این صورت نیز ترتب صدق میکند؟ مثلا در حال نماز عصر شک میکند که ظهر خوانده یا نه، مرحوم خوئی میگوید نمیتوان قاعده تجاوز را جاری کرد با اینکه محل ظهر قبل از عصر است، چون باید محل غیر بعد از مشکوک باشد. در نماز ظهر و عصر، عصر باید بعد از ظهر باشد وگرنه باطل است ولی دلیل نداریم که ظهر باید قبل از عصر باشد لذا ممکن است کسی ظهر را بخواند و عصر را نخواند ولی نماز ظهرش صحیح است. یا مثلا مکلف در حال تعقیبات و تسبیحات شک دارد که نماز خوانده یا نه، اینجا تجاوز جاری نیست چون ولو اینکه ترتب میان آنها وجود دارد ولی ترتب به این صورت است که تعقیبات بعد از نماز است نه اینکه شرط نماز آن باشد که قبل از تعقیبات باشد. در مورد تکبیر و اقامه نیز این مطلب صادق است و قاعده تجاوز جاری است چون شرط صحت اقامه، این است که قبل از نماز باشد نه اینکه شرط صحت تکبیر آن باشد که بعد از اقامه باشد لذا اگر اقامه گفته نشود، نماز صحیح است. در قاعده تجاوز به ترتب نیاز داریم و این ترتب باید طوری باشد که محل مشکوک قبل از غیر باشد که عند الشک، صدق کند خرجت عنه و دخلت فی غیره. دخلت فی غیره نیز موضوعیت ندارد و دخول در غیر بر این بیان شده که خروج صدق کند لذا اگر داخل در غیر نشده، خروج صدق نمیکند و در محل باقی است. طبق این مطلب، مرحوم خوئی فرموده دخول در مستحبات فایده ندارد و اگر مکلف در حال بیان استعاذه شک کرد که تکبیر گفته یا نه، در این صورت خرجت عن محل التکبیر صدق نمیکند چون محل تکبیر قبل از استعاذه نیست بلکه این استعاذه است که بعد از تکبیر قرار دارد. مثلا در حال قنوت اگر شک کردیم که قرائت خواندیم یا نه، مرحوم خوئی میفرماید باید برگردد و اتیان کند چون شرط قرائت، قنوت نیست. اما در ذهن عرفی ما این است که قاعده تجاوز به این مقدار ضیق نیست. در ذهن ما این است که باید محلش قبل باشد ولی قبلیت به این معنا نیست که قبل باشد و بدون آن عمل صحیح نباشد. اگر شارع مقدس فرمود نماز کامل این است که بگویی الله اکبر و بعد آیه توجه را بخوان و بعد استعاذه بگویی و بعد حمد بخوانی، همین مقدار برای ترتب کافی است. به این معنا که شرط نماز کامل، قبلیت آن است و لازم نیست که قبلیت شرط صحت نماز باشد بلکه شرط کمال نیز باشد قبلیت صدق میکند. اگر صاحب مسئله میگوید در صحیحه حماد میگوید نماز کامل چنین است و بعد میفرماید اگر در چیزی شک کردی و خرجت عن شیئ و دخلت فی غیره، فامض، این تطبیق و ترتیب در نماز کامل رخ داده و تجاوز جاری است. لذا فرمایش مشهور صحیح است که اگر مکلف در عمل مستحب مربوط به نماز بود و شک در واجب قبلی داشت، از محل آن عمل در نماز کامل عبور کرده و خرجت صدق میکند. درس خارج فقه. جلسه 71. تاریخ 24 دی ماه 1402 RE: شرطیت قبل بودن مشکوک برای غیر در قاعده تجاوز - مسعود عطار منش - 26-دي-1402 اصلا وجه فرمایش محقق خویی را نفهمیدم. مگر در دلیل گفته شده باید اون غیر، بعدیت داشته باشد یا مشکوک قبلیت داشته باشه؟! همونطور که استاد فرمودن شککت فی شی و دخلت فی غیره صادق است. حتی عقلا هم صادق است چه برسد به عرفا. اگر برای فرمایش محقق خویی وجه بهتری هست بفرمایید! RE: شرطیت قبل بودن مشکوک برای غیر در قاعده تجاوز - خیشه - 1-بهمن-1402 مقرر در ذیل عبارت نقل کرده و گفته آن قاعده اطلاق ندارد که اذا خرجت من شیئ و دخلت فی غیره فشکک لیس بشیئ، چون بر مواردی تطبیق کرده که در واجب داخل شده، شک در اقامه دارد در حالیکه وارد در تکبیر شده، یا شک در تکبیر دارد در حالیکه وارد قرائت شده. |