نکته علمی: انصراف از فرد نادر

[محمود رفاهی فرد]

صرف نادر بودن فرد موجب انصراف مطلق از آن فرد نمی شود. و الا (چنانکه آیه الله شبیری بیان کرده اند) مثلا در  "نماز بر انسان واجب است" باید گفت چون غالب انسانها پنج انگشتی اند و فرد شش انگشته بسیار نادر است پس این دلیل شامل انسان شش انگشته نمی شود! (مضافا این که هر فردی به لحاظ خصوصیات مشخصه اس نادر محسوب می شود و اگر انصراف از فرد نادر را بپذیریم انصراف از جمیع افراد لازم می آید)
بله غلبه به ضمیمه ی مناسبات حکم و موضوع می تواند موجب انصراف شود. مثلا در "روزه بر مریض واجب نیست" می توان گفت از مریضی که اتفاقا روزه برایش مفید است منصرف است.
(همچنین در موارد تعارض، حمل بر فرد غالب از مصادیق روشن جمع عرفی است ولی بدون تعارض و بدون مناسبات حکم و موضوع چنین حملی اشتباه است)