18-فروردين-1397, 02:06
احتمال اول
مراد از دم مطلق دم مومن است. یعنی زمانی که تقیه کردن شما باعث ریخته شدن خون مومنی می شود ،تقیه مشروع نیست.
احتمال دوم:
مراد از دم ،خصوص دم امام علیه السلام است. به قرینه ی صدر و ذیل روایت که مربوط به امام معصوم علیه السلام است
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الطُّوسِيُّ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ يَعْقُوبَ يَعْنِي ابْنَ يَزِيدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ شُعَيْبٍ الْعَقَرْقُوفِيِّ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَمْ تَبْقَ الْأَرْضُ إِلَّا وَ فِيهَا مِنَّا عَالِمٌ يَعْرِفُ الْحَقَّ مِنَ الْبَاطِلِ قَالَ إِنَّمَا جُعِلَتِ التَّقِيَّةُ لِيُحْقَنَ بِهَا الدَّمُ فَإِذَا بَلَغَتِ التَّقِيَّةُ الدَّمَ فَلَا تَقِيَّةَ وَ ايْمُ اللَّهِ لَوْ دُعِيتُمْ لِتَنْصُرُونَا لَقُلْتُمْ لَا نَفْعَلُ إِنَّمَا نَتَّقِي وَ لَكَانَتِ التَّقِيَّةُ أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنْ آبَائِكُمْ وَ أُمَّهَاتِكُمْ وَ لَوْ قَدْ قَامَ الْقَائِمُ- مَا احْتَاجَ إِلَى مُسَاءَلَتِكُمْ عَنْ ذَلِكَ وَ لَأَقَامَ فِي كَثِيرٍ مِنْكُمْ مِنْ أَهْلِ النِّفَاقِ حَدَّ اللَّهِ.
وسائل الشيعة، ج16، ص: 234
صدر روایت در مورد خالی نبودن زمین از امام علیه السلام است و در ادامه می فرماید: تقیه برای حفظ جان امام علیه السلام قرار داده شده و وقتی که جان امام در خطر باشد دیگر تقیه ای نیست اما وقتی که شما برای حفظ جان امام فرا خوانده شوید می گویید ما نمی آییم چون تقیه می کنیم!
احتمال سوم (مرحوم ایروانی)
روایت معنای دیگری را بیان می کند و می گوید: تقیه تا جایی است که منجر به حفظ دم شود اما اگر مسئله به جایی رسید که چه تقیه شود و چه نشود جان شخص گرفته خواهد شد ،دیگر تقیه معنا نخواهد داشت. مثلا اگر سوال عقیدتی از من کردند و من میدانم که چه تقیه بکنم و چه نکنم من را خواهند کشت ،اینجا دیگر تقیه معنا ندارد:
يقرب عندي أنّ المراد من هذه الأحاديث أمر وجداني يدركه العقل و هو أنّ التقيّة لمّا شرّعت لغاية حفظ النّفس فإذا لم تكن هذه الغاية موجودة بل كان الشخص مقتولا لا محالة اتقى أو لم يتّق فلا تقيّة لانتفاء ما هو الغرض من تشريع التقيّة
حاشية المكاسب (للإيرواني)، ج1، ص: 48
وسائل الشيعة، ج16، ص: 234
صدر روایت در مورد خالی نبودن زمین از امام علیه السلام است و در ادامه می فرماید: تقیه برای حفظ جان امام علیه السلام قرار داده شده و وقتی که جان امام در خطر باشد دیگر تقیه ای نیست اما وقتی که شما برای حفظ جان امام فرا خوانده شوید می گویید ما نمی آییم چون تقیه می کنیم!
احتمال سوم (مرحوم ایروانی)
روایت معنای دیگری را بیان می کند و می گوید: تقیه تا جایی است که منجر به حفظ دم شود اما اگر مسئله به جایی رسید که چه تقیه شود و چه نشود جان شخص گرفته خواهد شد ،دیگر تقیه معنا نخواهد داشت. مثلا اگر سوال عقیدتی از من کردند و من میدانم که چه تقیه بکنم و چه نکنم من را خواهند کشت ،اینجا دیگر تقیه معنا ندارد:
يقرب عندي أنّ المراد من هذه الأحاديث أمر وجداني يدركه العقل و هو أنّ التقيّة لمّا شرّعت لغاية حفظ النّفس فإذا لم تكن هذه الغاية موجودة بل كان الشخص مقتولا لا محالة اتقى أو لم يتّق فلا تقيّة لانتفاء ما هو الغرض من تشريع التقيّة
حاشية المكاسب (للإيرواني)، ج1، ص: 48
