یکی از روایاتی که برای اثبات قاعده میسور بدان استدلال شده است روایت «عن علی علیه السلام : ما لا یدرک کله لا یترک کله» می باشد.
فارغ از ضعف سندی، در بحث دلالی این حدیث مرحوم آخوند قدس‌سره به دلیل تناقض صدر و ذیل قائل به اجمال روایت شده و دلالت روایت بر قاعده میسور را نا تمام می داند. زیرا ذیل یعنی «لا یترک» ظهور در الزام دارد؛ ولی صدر یعنی «ما لا یدرک» شامل مستحبات هم می شود. و معنا ندارد در امور مستحب قائل به الزام و حرمت ترک مابقی مقدور بود و لذا روایت مجمل می باشد.
موید این بیان این است که در خطاباتی که دو عنوان وجود دارد مانند خطاب «اغتسل للجمعۀ و الجنابۀ» هیچ محذور ثبوتی و اثباتی وجود ندارد که در خطاب واحد، نسبت به یک عنوان حکم الزامی و نسبت به عنوان دیگر حکم استحبابی وجود داشته باشد؛ ولی در خطابی که یک عنوان بیشتر وجود ندارد مانند «إغتسل للجمعۀ»، نمی توان به لحاظ برخی مصادیق –مثلا نسبت به مردان- قائل به وجوب و نسبت به برخی مصادیق دیگر –مانند زنان- قائل به استحباب شد زیرا این امر اگر نگوییم استحاله استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد را دارد لا اقل خلاف ظاهر است. روایت مورد بحث نیز از قبیل مورد دوم است زیرا یک عنوان «ما لا یدرک» بیشتر در آن خطاب وجود ندارد و لذا به دلیل تناقض صدر و ذیل حکم به اجمال روایت می شود.
استاد سید محمود فرمودند ما نیز دلالت این روایت بر قاعده میسور را تمام نمی دانیم اما نه به دلیل اجمالی که مرحوم آخوند قدس‌سره ادعا نموده اند، زیرا جمع بین حکم الزامی و استحبابی را در یک خطاب با یک عنوان ممتنع نمی دانیم!
خطاب تشریعی هر خطابی است که شارع با نفس آن خطاب تشریع می کند به نحوی که قبل از آن حکم و تکلیفی نبوده و آن خطاب موجد حکم می باشد، چه شارع را پروردگار متعال بدانیم و چه نبی اکرم صلی الله علیه و آله.
خطاب تبلیغی هر خطابی است که بعد از تشریع صادر می شود چه از ناحیه خود شارع (نبی اکرم صلی الله علیه و آله) باشد و چه از ناحیه مبلّغ یعنی امام معصوم علیه السلام. لذا خطابات ائمه علیهم السلام که روات برای ما نقل کرده اند و همه بعد از عصر تشریع صادر شده، خطابات تبلیغی بوده و ارشاد به عالم تشریع می باشد.
توجه شود که خطاب تشریعی با خطاب شارع تفاوت دارد و چه بسیار خطاباتی که شارع یعنی نبی اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند اما خطاب تشریعی نیست بلکه خطاب تبلیغی بوده و ارشاد به حکم تشریع شده قبلی است.
فارغ از ضعف سندی، در بحث دلالی این حدیث مرحوم آخوند قدس‌سره به دلیل تناقض صدر و ذیل قائل به اجمال روایت شده و دلالت روایت بر قاعده میسور را نا تمام می داند. زیرا ذیل یعنی «لا یترک» ظهور در الزام دارد؛ ولی صدر یعنی «ما لا یدرک» شامل مستحبات هم می شود. و معنا ندارد در امور مستحب قائل به الزام و حرمت ترک مابقی مقدور بود و لذا روایت مجمل می باشد.
موید این بیان این است که در خطاباتی که دو عنوان وجود دارد مانند خطاب «اغتسل للجمعۀ و الجنابۀ» هیچ محذور ثبوتی و اثباتی وجود ندارد که در خطاب واحد، نسبت به یک عنوان حکم الزامی و نسبت به عنوان دیگر حکم استحبابی وجود داشته باشد؛ ولی در خطابی که یک عنوان بیشتر وجود ندارد مانند «إغتسل للجمعۀ»، نمی توان به لحاظ برخی مصادیق –مثلا نسبت به مردان- قائل به وجوب و نسبت به برخی مصادیق دیگر –مانند زنان- قائل به استحباب شد زیرا این امر اگر نگوییم استحاله استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد را دارد لا اقل خلاف ظاهر است. روایت مورد بحث نیز از قبیل مورد دوم است زیرا یک عنوان «ما لا یدرک» بیشتر در آن خطاب وجود ندارد و لذا به دلیل تناقض صدر و ذیل حکم به اجمال روایت می شود.
استاد سید محمود فرمودند ما نیز دلالت این روایت بر قاعده میسور را تمام نمی دانیم اما نه به دلیل اجمالی که مرحوم آخوند قدس‌سره ادعا نموده اند، زیرا جمع بین حکم الزامی و استحبابی را در یک خطاب با یک عنوان ممتنع نمی دانیم!
زیرا جمع بین حکم الزامی و حکم تکلیفی در خطابات تشریعی خلاف ظاهر است اما در خطابات تبلیغی هیچ محذوری ندارد.
خطاب تشریعی هر خطابی است که شارع با نفس آن خطاب تشریع می کند به نحوی که قبل از آن حکم و تکلیفی نبوده و آن خطاب موجد حکم می باشد، چه شارع را پروردگار متعال بدانیم و چه نبی اکرم صلی الله علیه و آله.
خطاب تبلیغی هر خطابی است که بعد از تشریع صادر می شود چه از ناحیه خود شارع (نبی اکرم صلی الله علیه و آله) باشد و چه از ناحیه مبلّغ یعنی امام معصوم علیه السلام. لذا خطابات ائمه علیهم السلام که روات برای ما نقل کرده اند و همه بعد از عصر تشریع صادر شده، خطابات تبلیغی بوده و ارشاد به عالم تشریع می باشد.
توجه شود که خطاب تشریعی با خطاب شارع تفاوت دارد و چه بسیار خطاباتی که شارع یعنی نبی اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند اما خطاب تشریعی نیست بلکه خطاب تبلیغی بوده و ارشاد به حکم تشریع شده قبلی است.
حال با توجه به اینکه خطاب «ما لا یدرک کله لا یترک کله» از ناحیه امیرالمؤمنین علیه السلام صادر شده است، یک خطاب تبلیغی بوده و ارشاد به احکام تشریع شده‌ی قبلی می باشد و با توجه به مرشدٌالیه نهی «لا یترک» ظهور می یابد؛ یعنی در مرشد الیه های الزامی نهی از ترک نهی الزامی خواهد بود و در مرشد الیه های استحبابی نهی از ترک نهی رجحانی می باشد.
اما اگر خطاب تشریعی باشد با توجه به اینکه با نفس همین خطاب تشریع صورت می گیرد نمی تواند ارشاد به تشریع های قبلی باشد و نهی «لا یترک» با توجه به مرشد الیه لزومی یا استحبابی ظهور یابد بلکه چون خطاب تشریعی است «لا یترک» ظهور در حرمت و الزام داشته و تناقض صدر و ذیل که مرحوم آخوند قدس‌سره ادعا نموده اند در این خطابات تشریعی تمام می باشد.
