«روش شناسی» روش صحیح در کشف مفاهیم مفردات قرآنی

[مسعود عطار منش]

فرمایش کلی شما صحیح به نظر می‌رسد. اما در مورد آیه‌ای که مثال زدید، به فرض که ما موضوع له «ذنب» را «جرم بالمعنی الاعم» بدانیم، با «لیغفر الله» سازگاری ندارد که مراد از جرم، جرم از نگاه مشرکین باشد. چرا که خداوند متعال قرار است وی را «ببخشد» نه این که پادرمیانی کند!
این «بخشش» از سوی خداوند متعال قرینه‌ای محکم بر این نکته است که جرم نبی اکرم صلی الله علیه وآله، حقی از خداوند متعال را ضایع کرده بوده.
هر چند که این استظهار منافاتی با «جرم بودن موضوع له ذنب» ندارد اما در هر صورت مشکل کلامی‌ای که در آیه بود، کماکان باقی است و باید توجیه گردد. چرا که جرم ایشان در اینجا مطابق با همان معصیت الله است، هر چند که «معصیت» و «ذنب» عنوانا دو چیز باشند.

همان طور که در کتب لغت هم اشاره شده غفر به معنای پوشاندن است (لا اقل یکی از معانی) که ظاهرا حتی در مواردی مثل پوشاندن سر هم استعمال میشود و این کثرت استعمال در فضای متشرعی است که انصراف به آمرزیدن گناه را در ذهن ایجاد کرده است لذا همان مباحثی که در مورد کلمه ذنب وجود دارد در مورد یغفر هم مطرح است و پر واضح است که پوشاندن جرمهای حضرت در نزد مشرکین می تواند به خدا منتسب باشد همانطور که فتح مکه به خدا نسبت داده شده است؛ علاوه بر این که یک نکته ای در آیه است و آن این که لیغفر غایت انا فتحنا است و این خود قرینه ای محکم بر عرض ماست که فتح مکه توسط خدای متعال تناسبی با بخشش معصیت رسول ندارد بلکه تناسب دارد با پوشانده شدن جرمهای ایشان در نزد مشرکین .