افتراق حیثیت تقییدیه و تعلیلیه

[مرتضی ق]

یکی از اشتباهات اصحاب ما این است که این بحث را در باب مشتق مطرح کرده اند. این مساله در کتب اهل سنت بر محور بحث مشتق مبتنی شده است اصحاب ما نیز این بحث را در آن جا مطرح کرده اند. صحیح، این نکته است که حیثیت در بنت زوجه حیثیت تعلیلی است یا حیثیت تقییدی است. چند فرع این مساله در روایات مطرح شده است هر چند که در یک باب واحد نیستند و پراکنده هستند. اگر کسی در آن روایات نظر کند، کاملا واضح است که عنوان زوجیت حیثیت تعلیلی است و این مطلب علی خلاف القاعده است. اگر این بحث را از لحاظ بحث مشتق در نظر گرفته شود، بنت زوجه نیست. زیرا تلبس به مبدا ندارد. اگر حیثیت تعلیلی باشد مهم نیست که تلبس به زوجیت داشته باشد یا نداشته باشد. بلکه مهم این است که زوجیت علت است برای این که هر دختری از ذات این زن متولد شد، بنت زوجه است. نظیر ام الزوجه.اما اگر گفته شود که حیثیت تقییدیه است در این جا بنت زوجه نیست. چون در وقتی که زوجه بود بنت نداشت و در وقتی که بنت داشته زوجه نبود. شاید هم این نکته را در روایات اهل بیت از ظاهر آیه استفاده شده باشد. در آیه مبارکه ﴿ فلا تعضلوهن ان ینکحن ازواجهن ﴾[۲] یعنی زنها را منع نکنید که با شوهرشان ازدواج کنند. این قصه واضح است که مردی خواهرش را به شخصی داده بود و بعد آن را طلاق داد و بعد که عده تمام شد برادر قسم خورد که خواهرش دیگر زن شوهر قبلی نشود. اتفاقا شوهر به خواستگاری آمد و خواهر این شخص نیز راضی بود. اما برادر مخالفت کرد. این آیه نازل شد. در این آیه با این که زن زوجه نبود و سابقا زوجه بوده است، ولی آیه مبارکه تعبیر به ازواجهن دارد. به نظر من( و العلم عند الله) حیثیت تعلیلیه ای که در روایات بوده است از این آیه گرفته شده است. از طرفی هم در اعتبارات قانونی مجاز به کار برده نمی­شود. کاملا واضح است در فقه اهل بیت زوجیت را حیثیت تعلیلیه دانسته اند

https://fa.mfeb.ir/taqrir/%D8%A8%DB%8C%D...7%D8%AA-2/