تصحیح معاطات از راه معاوضه مالکیه

[مَنْ راسُ مٰالِه الرّجاء]

در پاسخ به برادرم که فرمودند:"در اینکه مفید اباحه است دلیل تعبدی میخواهد چون در بيان عقلاء اینگونه نیست که اباحه بیاورد. اما این که مفید ملک نیست و نیاز به لفظ دارد به شدت خلاف ارتکاز عقلایی بوده فلذا شارع برای ردع آن می بایست بیان واضح و روشنی را ابلاغ نماید که بنده چنین دلیل در خاطرم نیست."عارضم:
1.عقلاء در نفوذ معاطات،بین معاملات یسیره و خطیره تفاوت قائل می شوند و در انعقاد معاملات خطیره دقت لازم را در کیفیت ادای کلمات مبذول میدارن،این عنایت و اهتمام در عرف تجّار که با نهادهای حقوقی دادوستد دارند نمود بیشتری دارد پس نفرمایبد که نیاز افاده ملکیت به لفظ به شدت خلاف ارتکاز عقلایی ست!
2.مرویاتی که در باب حیَل فرار از ربا به دست ما رسیده یا روایت مشهور"انما یحلل الکلام و یحرم الکلام"می بایست به عنوان کاشف امضاء یا ردع شارع از سیره عقلاییه مد نظر قرار گیرند؛جالب ست بدانید اساسا مساله تعیین جایگاه لفظ و معنا در نفوذ عمل،مساله ای بوده که از دیرباز محل توجه بوده به گونه ای که بخاری به عنوان یک حنبلی در صحیح خود در تقابل با رای ابوحنیفه روایت"انما الاعمال بالنیات"را نقل کرده است و بابی تحت عنوان"ترک الحیل"به این موضوع اختصاص داده و روایات را به عنوان سنت رادعه فهم کرده است.پس نمی توان صحبت از عدم بلوغ بیان واضح و آشکار از جانب شارع در این موضوع به میان آورد.
3.تحلیلی که در دفاع از دلیلیت ارتکاز عقلایی بر افاده اباحه میتوان ارایه داد این است که اباحه در نظر عقلاء،به عنوان امری سهل الموونه به اقل مراتب ابراز،قابلیت کشف دارد و قدر متیقنِ مُبرز معاطاتی
همین اباحه است اگر چه ممکن است متعاملین،مراتب افزون تری را نیز قصد کرده باشند که انکشاف آن مبرز بیشتری طلب میکند.