تنقیح موضوع قاعده ی دفع ضرر محتمل

[عرفان عزیزی]

اگر مراد از ضرر محتمل صرفا عقاب باشد می توان حکم به تقدم قبح عقاب بلا بیان بر دفع ضرر محتمل کرد زیرا احتمال عقاب منتفی است اما اگر موضوع اعم از عقاب و ابتلای به مفاسد واقعیه و ترک مصالح واقعیه باشد نمی توان حکم به تقدم قبح عقاب بلا بیان بر دفع ضرر محتمل کرد.مرحوم صاحب منتقی این بحث را مطرح کردند و الذي تنفيه القاعدة هو خصوص العقاب دون مطلق الضرر.......(منتفی الاصول.ج4ص450)البته باید این نکته را هم لحاظ کرد که آیا ضرر منجبر به مصالح بالاتر هم عقل حکم به وجوب دفعش می کند؟به عنوان مثال ما می خواهیم با هواپیما به شهری دیگر برویم همیشه احتمال ضرر وجود دارد و احتمالات غیر عقلایی نیز نیست، در حالی که همه می روند و به این احتمالات اعتنایی نمی کنند. دلیلش این است که مزاحم با مصالح دیگری است. حتی دربحث ما بخصوصه بحث مصلحت تسهیل می باشد لذا بافرض وجود مصلحت جابر حکم عقل به وجوب دفع ضرر واضح نیست.جلسه ی بیست و دوم.9/9