18-اسفند-1398, 16:53
سلام علیکم با تشکر از مطلب مفیدتان
حضرت استاد ادعا می کنند که بحث جابریت ضعف سند به وسیله ی عمل اصحاب بعد از مرحوم علامه حلی مطرح شد، اشکال حقیر این است که:
1. ما در بسیاری از مطالب فقهی در آثار قدماء مانند شیخ طوسی یا سید مرتضی رحمه الله می بینیم که آن ها با اینکه یک حدیثی را در یک مسئله ای قبول نکرده اند ولی با توجه به عمل علماء یا شهرت یا اجماع آن را تصحیح فرموده اند. به عنوان مثال مرحوم سید مرتضی یا ابن ادریس اساسا منکر حجیت خبر واحد هستند ولی با این حال در بسیاری از موارد دیده می شود که احکامی را فتوا داده اند که تنها یک خبر در مورد آن ها وجود دارد، معلوم می شود که آن ها از عمل اصحاب یا شهرت برای تصحیح روایت استفاده کرده اند کما اینکه در برخی از موارد نیز خودشان بدان تصریح کرده اند. ابن ادریس از کسانی است که شاذ بودن خبر را موجب مردود بودن آن می شمرد و مرادش را از شاذ بودن خبر اینگونه بیان می کند که اصحاب به آن عمل نکرده باشند. یعنی عمل نکردن اصحاب را موجب وهن خبر می داند در حالی که بسیار قبل تر از علامه زیسته است: سرائر ج 3 ص 112.
2. می دانیم که در میان قدماء معنای حجیت خبر واحد تفاوت داشته است. برخی وثوق الصدوری بودند و برخی نیز وثوق المخبری، دسته ی اول که وثوق الصدوری بودند مانند صدوق رحمه الله، هر خبری را که وثوق به صدورش پیدا می کردند را حجت می دانستند و اگر وثوق به صدورش پیدا نمی کردند حجت نمی دانستند ولو اینکه مخبر صادقی آن را خبر داده باشد. حال ما می بینیم که یکی از قرائنی که موجب می شد او یک خبر را موثوق الصدور بداند همین عمل اصحاب بود، پس معلوم می شود ایشان عمل اصحاب را در تصحیح حدیث دارای اثر می دانسته است و اعراض ان ها را نیز موجب وهن خبر می دانسته است در حالی که او سالیانی قبل از علامه می زیسته است.
3. گاهی در بین قدماء أمثال مرحوم کلینی و سلار دیده می شوند که برخلاف عمل اصحاب و مشهور طبق یک روایتی عمل کرده اند، از این کار ایشان فهمیده می شود که اعراض مشهور را موجب وهن خبر نمی دانستند.
البته با تتبعی که انجام شد ما هم قبول داریم که بیشترین کسی که از این تعابیر اعراض مشهور و عمل الأصحاب جابر لضعف السند استفاده کرده است مرحوم علامه بوده است و این اصطلاح کم کم بعد از ایشان رایج شده است ولی دلیل نمی شود که اصل بحث جابریت عمل اصحاب یا وهن خبر توسط اعراض اصحاب از زمان مرحوم علامه مطرح شده باشد و قبل از ایشان نبوده باشد.
حضرت استاد ادعا می کنند که بحث جابریت ضعف سند به وسیله ی عمل اصحاب بعد از مرحوم علامه حلی مطرح شد، اشکال حقیر این است که:
1. ما در بسیاری از مطالب فقهی در آثار قدماء مانند شیخ طوسی یا سید مرتضی رحمه الله می بینیم که آن ها با اینکه یک حدیثی را در یک مسئله ای قبول نکرده اند ولی با توجه به عمل علماء یا شهرت یا اجماع آن را تصحیح فرموده اند. به عنوان مثال مرحوم سید مرتضی یا ابن ادریس اساسا منکر حجیت خبر واحد هستند ولی با این حال در بسیاری از موارد دیده می شود که احکامی را فتوا داده اند که تنها یک خبر در مورد آن ها وجود دارد، معلوم می شود که آن ها از عمل اصحاب یا شهرت برای تصحیح روایت استفاده کرده اند کما اینکه در برخی از موارد نیز خودشان بدان تصریح کرده اند. ابن ادریس از کسانی است که شاذ بودن خبر را موجب مردود بودن آن می شمرد و مرادش را از شاذ بودن خبر اینگونه بیان می کند که اصحاب به آن عمل نکرده باشند. یعنی عمل نکردن اصحاب را موجب وهن خبر می داند در حالی که بسیار قبل تر از علامه زیسته است: سرائر ج 3 ص 112.
2. می دانیم که در میان قدماء معنای حجیت خبر واحد تفاوت داشته است. برخی وثوق الصدوری بودند و برخی نیز وثوق المخبری، دسته ی اول که وثوق الصدوری بودند مانند صدوق رحمه الله، هر خبری را که وثوق به صدورش پیدا می کردند را حجت می دانستند و اگر وثوق به صدورش پیدا نمی کردند حجت نمی دانستند ولو اینکه مخبر صادقی آن را خبر داده باشد. حال ما می بینیم که یکی از قرائنی که موجب می شد او یک خبر را موثوق الصدور بداند همین عمل اصحاب بود، پس معلوم می شود ایشان عمل اصحاب را در تصحیح حدیث دارای اثر می دانسته است و اعراض ان ها را نیز موجب وهن خبر می دانسته است در حالی که او سالیانی قبل از علامه می زیسته است.
3. گاهی در بین قدماء أمثال مرحوم کلینی و سلار دیده می شوند که برخلاف عمل اصحاب و مشهور طبق یک روایتی عمل کرده اند، از این کار ایشان فهمیده می شود که اعراض مشهور را موجب وهن خبر نمی دانستند.
البته با تتبعی که انجام شد ما هم قبول داریم که بیشترین کسی که از این تعابیر اعراض مشهور و عمل الأصحاب جابر لضعف السند استفاده کرده است مرحوم علامه بوده است و این اصطلاح کم کم بعد از ایشان رایج شده است ولی دلیل نمی شود که اصل بحث جابریت عمل اصحاب یا وهن خبر توسط اعراض اصحاب از زمان مرحوم علامه مطرح شده باشد و قبل از ایشان نبوده باشد.
