نهی به سبب و مسبب

[مسعود عطار منش]

به نظر میرسد ملاک تشخیص ارشادی یا تکلیفی بودن نهی از معاملات اینست که سوال متعارف در مورد آن معامله در مورد صحت و فساد باشد با حرمت یا هر دو یعنی اگر در ذهن عرف این باشد که آیا ربا علاوه بر حرمت فساد هم دارد یا نه همان نهی از سبب کافیست برای افهام هر دو و به عبارت دیگر این سوال متعارف یک ظهور حال در کلام متکلم ایجاد میکند که در مقام پاسخ به این سیوال برآید لذا اگر از ربا نهی کرد باید علاوه بر حزمت تکلیفی در مقام بیان حرمت وضعی یا حلیت وضعی هم باشد و آنچه با نهی قابل تفهیم است حرمت وضعی است نه حلیت وضعی یعنی با وجود این سیوال عمومی سکوت متکلم بعد از نهی معنا دار میشود و عرف میگوید علاوه بر حرمت باطل هم هست و الا متکلم باید تذکر میداد و سکوت نمیکرد.