1-خرداد-1400, 04:54
در تکمیل فرمایشات آقای عزیزی باید عرض کنم:
نگاه تربیتی به گزاره های دینی در نحوه استنباط تاثیرگذار بوده و ثمراتی دارد که به چند نمونه اشاره میکنم:
1. برخی مباحث اصولی مبتنی بر وجود ترخیصات اقتضایی است و لکن عده ای احتمال اقتضایی بودن ترخیصات را احتمالی غیرعرفی تلقی میکنند و معتقدند ترخیصات در نگاه عرف لااقتضااند چون ذهنشان معطوف به نظام قانونی صرف است در حالیکه شریعت خود را مزکی و مربی معرفی کرده است حال اگر نگاه تربیتی را ضمیمه کنیم می بینیم وجود ترخیصات اقتضایی کاملا عرفی و عقلایی است مثلا پدری می بیند پفک برای بچه اش ضرر دارد با این حال به دلیل نکات تربیتی و عقده ای نشدن بچه اش به او ترخیص می دهد و این ترخیص یک ترخیص اقتضایی کاملا عرفی است.
2. یک استاد اخلاق را تصور کنید که در مقام تربیت شاگردش می گوید بر تو لازم است نماز شب بخوانی. پیداست که این لزوم به معنای لزوم تربیتی است نه لزوم قانونی با این نگاه خیلی از اوامر و نواهی شرعی براحتی حمل بر استحباب میشود و بعبارتی حمل بر استحباب یک جمع کاملا عرفی بین ادله محسوب میشود.
3. یکی از شبهات تمسک به اطلاقات در مصادیق مستحدثه اینست که معلوم نیست امامان علیهم السلام تمکن از بیان قیود مستحدثه داشته باشند یعنی شاید فرصت نکردند تا مثلا احل الله البیع را به بیع اینترنتی تخصیص بزنند چون شاید بیان احکام مردم زمان خودشان ناتمام مانده بوده و طبق برخی روایت (روایات ذیل آیه لکل قوم هاد) هر امامی موظف است ابتدا مردم زمان خود را هدایت کند لذا چون هنوز نیاز مردم معاصر خودشان را رفع نکرده بودند طبیعتا نمی توان احراز کرد در مقام بیان قیود اعصار آینده هم بر آمدند. برخی در پاسخ به اینگونه شبهات می‌گویند پیامبر و اهل بیت صلوات الله علیهم کوچکترین آداب مستحبه را متذکر شده اند پس معلوم میشود توانسته اند نیازهای الزامی مردم زمان خود را برآورده کنند و الا نباید به ذکر آداب مستحبه بپردازند.
شاید بتوان گفت اینگونه پاسخ ها بخاطر نداشتن نگاه تربیتی است چون اگر گفتیم هر امامی وظیفه تربیت مردم عصر خویش را دارد ممکن است ذکر آداب مستحبه به جهت تحقق تربیت مردم معاصر معصوم باشد یعنی امام معصوم با اینکه می دانسته بیع اینترنتی یا هر مصداق مستحدث دیگر مشکل دارد ولی قید آن را ذکر نکرده چون در اینصورت مستحباتی که برای تربیت مردم معاصر معصوم لازم است ناقص می مانده و امام معصوم فرصت بیان قیود الزامی آیندگاندرا پیدا نکرده.
نگاه تربیتی به گزاره های دینی در نحوه استنباط تاثیرگذار بوده و ثمراتی دارد که به چند نمونه اشاره میکنم:
1. برخی مباحث اصولی مبتنی بر وجود ترخیصات اقتضایی است و لکن عده ای احتمال اقتضایی بودن ترخیصات را احتمالی غیرعرفی تلقی میکنند و معتقدند ترخیصات در نگاه عرف لااقتضااند چون ذهنشان معطوف به نظام قانونی صرف است در حالیکه شریعت خود را مزکی و مربی معرفی کرده است حال اگر نگاه تربیتی را ضمیمه کنیم می بینیم وجود ترخیصات اقتضایی کاملا عرفی و عقلایی است مثلا پدری می بیند پفک برای بچه اش ضرر دارد با این حال به دلیل نکات تربیتی و عقده ای نشدن بچه اش به او ترخیص می دهد و این ترخیص یک ترخیص اقتضایی کاملا عرفی است.
2. یک استاد اخلاق را تصور کنید که در مقام تربیت شاگردش می گوید بر تو لازم است نماز شب بخوانی. پیداست که این لزوم به معنای لزوم تربیتی است نه لزوم قانونی با این نگاه خیلی از اوامر و نواهی شرعی براحتی حمل بر استحباب میشود و بعبارتی حمل بر استحباب یک جمع کاملا عرفی بین ادله محسوب میشود.
3. یکی از شبهات تمسک به اطلاقات در مصادیق مستحدثه اینست که معلوم نیست امامان علیهم السلام تمکن از بیان قیود مستحدثه داشته باشند یعنی شاید فرصت نکردند تا مثلا احل الله البیع را به بیع اینترنتی تخصیص بزنند چون شاید بیان احکام مردم زمان خودشان ناتمام مانده بوده و طبق برخی روایت (روایات ذیل آیه لکل قوم هاد) هر امامی موظف است ابتدا مردم زمان خود را هدایت کند لذا چون هنوز نیاز مردم معاصر خودشان را رفع نکرده بودند طبیعتا نمی توان احراز کرد در مقام بیان قیود اعصار آینده هم بر آمدند. برخی در پاسخ به اینگونه شبهات می‌گویند پیامبر و اهل بیت صلوات الله علیهم کوچکترین آداب مستحبه را متذکر شده اند پس معلوم میشود توانسته اند نیازهای الزامی مردم زمان خود را برآورده کنند و الا نباید به ذکر آداب مستحبه بپردازند.
شاید بتوان گفت اینگونه پاسخ ها بخاطر نداشتن نگاه تربیتی است چون اگر گفتیم هر امامی وظیفه تربیت مردم عصر خویش را دارد ممکن است ذکر آداب مستحبه به جهت تحقق تربیت مردم معاصر معصوم باشد یعنی امام معصوم با اینکه می دانسته بیع اینترنتی یا هر مصداق مستحدث دیگر مشکل دارد ولی قید آن را ذکر نکرده چون در اینصورت مستحباتی که برای تربیت مردم معاصر معصوم لازم است ناقص می مانده و امام معصوم فرصت بیان قیود الزامی آیندگاندرا پیدا نکرده.
