تقسیم شهادت به مقبول و مردود و مشروط

[عرفان عزیزی]

ظاهرا امر شهادت دائر مدار بین مقبول و مردود نیست بلکه حالت سومی هم دارد که مشروط است معنای قسم سوم این است به نظر می رسد اصلی در بین عقلاء‌وجود دارد به نام اصل عدم رد یعنی نه شهادت قبول می شود و نه رد می شود این مطلب شواهد متعدد دارد مثلا راجع به خبر فاسق قرآن کریم امر به تبین فرموده تبین یعنی عدم رد یعنی خبر او را صفر و بدون هیچ تاثیر ندانید بلکه راجع به آن تحقیق کنید.اگر یک زن به مدیون بودن کسی شهادت دهد به مقدار ربع علیه او حکم می شود و فقهاء این معنا را قبول کردند در واقع شهادت این  زن رد نشده ولو قبول هم نشده است، چون اگر قبول می‌شد حکم به ربع نمی‌شد بلکه تمام مال ثابت می شد. شاهد دیگر مسأله‌ی عمل قاضی به علم خود در دیون و حقوق الناس می باشد که این عمل  مبنی بر چشم نبستن  روی امور مختلف است که باب تجمیع قرائن را باز می‌کند و یا وقتی در موضوعات شخصی مثل رؤیت هلال اصل عدم الرد را جاری می‌کنیم خروجی آن حجیت شیاع می‌شود و الا اگر خبر تک تک صفر می‌بود که اجتماعش فائده‌ای نداشت. اگر این گونه نگاه کردیم عمل قاضی به علم خودش خلاف قاعده نیست تا با اجماع آن را حجت کنیم بلکه خلاف این رویه نیاز مند دلیل می شود. ثمره ی اصل عدم رد نسبت به شهادت کسی است که مجهول الحال است که با این بیان این شهادت صفر تلقی نمی شود