وجه جمع بین نهی از روزۀ روز عاشوراء و امر به آن

[علی آمنی]

بحث تشریع که مورد نظر اصولیون و فقها نیست چرا که واضح است تشریع است و حرام. اما این که روز عاشورا روزه بگیرد و قصد روز عاشورا نکند و دیگر روزه گرفتن هیچ کراهتی ندارد به نظر میاید دارای تامل باشد زیرا اولا اگر فرض شود مکلف نمیدانست و روز یازدهم محرم را فکر کرد که دهم است و قصد دهم را کرد باید بگوییم هنوز روزه اش کراهت دارد چرا که با توجه به بیان استاد دام ظله قصد دخالت در کراهت دارد یعنی محل بحث را از امور قصدیه دانست. ثانیا قصد دهم روز محرم را هم نداشته باشد هر چند که تشریع نیست ولی تشبه به بین امیه که همان نکته اول ایشان بود حاصل است. یعنی قصد هم نداشته باشد نکته نهی شارع شاملش میشود دارای کراهت میشود. ثالثا محل بحث از امور قصدیه نیست شما فرض کنید شخصی به نیت اخر شعبان را روزه میگیرد و بعدا معلوم میشود که اول رمضان است آیا چنین شخصی مستحق ثواب روز اخر شعبان است؟ خیر زیرا خطای در تطبیق داشته است.

با عرض ادب و خسته نباشید
جواب اول شما در محل بحث مربوط به بحث تجری می شود که در همه جا می آید و اختصاصی به اینجا ندارد و دخالت قصد و نیت در عبادات قابل انکار نیست.
اما در مورد جواب دوم شما اگر همان طور که فرموده اید قصد موثر نیست  چون روزه گرفتن در این روزه به عنوان سنت بنی امیه و ال مروان علیهم لعائن الله است، و در نظر عرف همان منقصت دارد اما اگر شخص بدون اینکه هیج کس بداند به خاطر اطلاقات استحباب صوم در همه روزها روزه گرفت و در این روز متوجه این سنت بنی امیه نبود آیا روزه اش اشکال دارد. کسانی که می خواهند صحت روزه را رد کنند قائلند که عمومات روزه این روز، برای صحتش کافی است هرچند که ترکش بهتر است و اصطلاحا مستحبین متزاحمین هستند که ترک افضل است.
اما در مقابل این گروه افرادی مانند آیت الله وحید و آقای احمدی شاهرودی روزه در این روز را با توجه به روایات ناهیه که برخی هم خیلی شدید است، قائل به عدم صحت و حرمت روزه این روز هستند. و عمومات روزه در کلمات فقهاء مبنی بر جواز را حمل بر روزه خاص در روایت امام صادق می کنند که مرحوم شیخ عباس هم در مفاتیح کیفیتش را بیان کرده است.
اما جواب سوم هم جوابش از این دو جواب روشن شد که اگر مقصود برداشت عرفی تمسک به سنت بنی امیه است که بدون قصد حاصل است درست است اما اگر مقصود شما عدم دخالت قصد در صحت است، صحیح نیست. چون قصد در عبادت مهم است و به همین دلیل هم قصد قربت مطرح می شود.