اوسعیت معنای تواتر در فقه و اصول نسبت به اصطلاح منطقی

[خیشه]

استاد فرمودند: تواتری که در فقه و اصول میگویند اوسع از آن تواتری است که در منطق میگویند. در منطق میگویند خبر متواتر معنایش این است که عدد مخبرین به مقدرای زیاد است که یستحیل تواطئ آنها بر کذب. کثرت را علت قرار دادند.. در اصول این نیست. یا در فقه که میگویند اخبار متواتره نه که چهل خبر داریم. نه. کثرت هست ولکن چه بسا خصوصیت راوی ها خصوصیت مساله و نکات دیگر هم دخیل در حصول علم است. اگر شما در یک مساله ای 10 روایت پیدا کردی اشکالی ندارد بگو. 10 روایت در مجامع روایی. نمیشود هر 10 تا دروغ باشد. همین مطلب خودش یک قرائن است. میشود ده نفر دروغ بگویند، ولی ده روایت دینی از آدم هایی که از دین صحبت کرده اند که چه بسا بعضی از آنها ثقه هستند ادم علم پیدا میکند. ما به هفت یا هشت روایت هم علم پیدا میکنیم میگوییم خبر متواتر است. تواتر یعنی کثرت دخیل است در مقابل خبر مستفیض که مثلا سه یا چهار تا است. متواتر عدد بیشتری است که کثرت دخیل در حصول علم شما است و لو که قرائن دیگری باشد. کثرت محض که در منطق میگویند اثر ندارد در فقه و اصول. این که گفته اند در کتب فقیه زیاد است لما تواترت اخبار نه که به معنای چهل حدیث. یعنی اخبار به حدی است که ادم یقین پیدا میکند و لو به ضم خصوصیات ناقل، خصوصیات مساله.
درس خارج اصول تاریخ 9.8.1402