مساله جدید: حجیت قطع

[رضا اسکندری]

نمیدونم چرا دوست عزیز در کلمات حقیر دقت نکرده‌اند.
قطع حجیت دارد و حجیت آن هم ذاتی است یعنی نه به جعل جاعل است و نه می‌توان جلوی آن را گرفت. اما حجیت ذاتی آن به معنای این نیست که همواره در مخالفت با واقع عذر است.
تکلیف غافل عقلا قبیح است و تکلیف او غیر ممکن است. این که از مسلمات در نزد همه است و از قضایایی است که قیاساتها معها یعنی تصور معنای غافل و تکلیف برای حکم به عدم امکان و قبح آن کافی است.
با این حال اگر غفلت غافل از روی تقصیر باشد بر تفویت واقع عقاب می‌شود. دقت کنید بر تفویت واقع عقاب می‌شود نه بر مقدمات غفلتش.
اینکه در لحظه غفلت تکلیف او محال بوده است دلیل بر این نیست که در تفویت واقع بر شارع متعال معذور است بلکه عذر او پذیرفته شده نیست و شارع او را بر تفویت واقعش عقاب می‌کند.
جاهل مرکب نیز از افراد غافل است. و لذا در عین اینکه در هنگام قطع، نمی‌توان او را از عمل به قطعش منع کرد با این حال اگر مقصر باشد در تفویت واقع بر خداوند متعال مستحق عقاب است نه اینکه بر مقدمات قطعش عقاب می‌شود.
این مساله در تمامی کتب اصولی از جلمه رسائل مرحوم شیخ، کفایه آخوند و ... مورد اشاره قرار گرفته است و اکنون تقریبا از مسلمات نزد علماء است لذا در موارد غفلت و نسیان تقصیری، فرد را معاقب به عقاب تفویت واقع می‌دانند.