21-فروردين-1395, 06:35
✳️الامر السابع / خلاصه بحث: 1⃣علم تفصیلی علت تامه تنجز است یعنی امکان ترخیص در خلاف آن نیست؛ سوال این است که علم اجمالی چطور است؟ آیا شارع می تواند در اطراف آن ترخیص دهد؟ 2⃣شیخ فرموده است: علم اجمالی نسبت به حرمت مخالفت احتمالیه علت تامه است یعنی شارع نمی تواند نسبت به تمام اطراف آن ترخیص ظاهری دهد ؛ ولی نسبت به وجوب موافقت قطعیه مقتضی است یعنی اقتضاء دارد که در هر دو طرف احتیاط شود ولی شارع می تواند نسبت به یک طرف ترخیص دهد.
3⃣نظر مصنف بر خلاف شیخ اعظم است و می فرماید: علم اجمال نه تنها می تواند در بعض اطراف ترخیص دهد بلکه می تواند در تمام اطراف ترخیص دهد؛ چون جهل که موضوع برای ترخیص ظاهری است در تمام اطراف محفوظ است.
4⃣ان قلت : ترخیص در تمام اطراف با تکلیف معلوم به اجمال مناقضت دارد.
قلت : در شبهه غیر محصوره که شما ارتکاب تمام اطراف را تجویز می کنید ؛ ترخیص در ارتکاب تمام اطراف با معلوم بالاجمال مناقضت دارد، و این می شود قطع به تناقض ؛ و در شبهه بدویه نیز که شما حکم به جریان برائت و ترخیص از حرمت شرب تتن می دهید ممکن است در واقع حرام باشد؛ و این احتمالِ تناقضِ ترخیص با واقع معلوم به اجمال است، و قطع به تناقض و احتمال تناقض مثل خود تناقض محال است. و کذا اگر در شبهه بدویه کسی اصلا احتمال حرمت تتن را ندهد و مرتکب شود قطعا در حق او حکم ظاهری ترخیص است و این با واقع تناقض دارد ( و این نه قطع به تناقض است و نه احتمال تناقض بلکه خود تناقض است) هر جوابی که شما در این سه صورت از تناقض بدهید ما همان را در شبهه محصوره می گوییم.
خصوصیات علم تفصیلی :
1 )منجز تکلیف است.
2 )منجزیت آن به نحو علیت تامه است.
خصوصیات علم اجمالی :
منجزیت آن در نظر شیخ :
1 ) نسبت به حرمت مخالفت قطعیه به نحو علیت تامه است. یعنی امکان ترخیص شرعی در تمام اطراف آن وجود ندارد.
2 ) نسبت به وجوب موافقت قطعیه مقتضی است یعنی شارع می تواند نسبت به بعضی از اطراف ترخیص دهد.
در نظر مصنف :
نسبت به حرمت مخالفت قطعیه نیز مقتضی است یعنی شارع می تواند نسبت به همه اطراف ترخیص جعل کند.
تذکر :بحث ما در این مبحث از امکان و عدم امکان ترخیص است نه از وقوع آن و این که ادله اصول عملا شامل تمام اطراف یا بعض اطراف می شود یا نه؛
3⃣نظر مصنف بر خلاف شیخ اعظم است و می فرماید: علم اجمال نه تنها می تواند در بعض اطراف ترخیص دهد بلکه می تواند در تمام اطراف ترخیص دهد؛ چون جهل که موضوع برای ترخیص ظاهری است در تمام اطراف محفوظ است.
4⃣ان قلت : ترخیص در تمام اطراف با تکلیف معلوم به اجمال مناقضت دارد.
قلت : در شبهه غیر محصوره که شما ارتکاب تمام اطراف را تجویز می کنید ؛ ترخیص در ارتکاب تمام اطراف با معلوم بالاجمال مناقضت دارد، و این می شود قطع به تناقض ؛ و در شبهه بدویه نیز که شما حکم به جریان برائت و ترخیص از حرمت شرب تتن می دهید ممکن است در واقع حرام باشد؛ و این احتمالِ تناقضِ ترخیص با واقع معلوم به اجمال است، و قطع به تناقض و احتمال تناقض مثل خود تناقض محال است. و کذا اگر در شبهه بدویه کسی اصلا احتمال حرمت تتن را ندهد و مرتکب شود قطعا در حق او حکم ظاهری ترخیص است و این با واقع تناقض دارد ( و این نه قطع به تناقض است و نه احتمال تناقض بلکه خود تناقض است) هر جوابی که شما در این سه صورت از تناقض بدهید ما همان را در شبهه محصوره می گوییم.
خصوصیات علم تفصیلی :
1 )منجز تکلیف است.
2 )منجزیت آن به نحو علیت تامه است.
خصوصیات علم اجمالی :
منجزیت آن در نظر شیخ :
1 ) نسبت به حرمت مخالفت قطعیه به نحو علیت تامه است. یعنی امکان ترخیص شرعی در تمام اطراف آن وجود ندارد.
2 ) نسبت به وجوب موافقت قطعیه مقتضی است یعنی شارع می تواند نسبت به بعضی از اطراف ترخیص دهد.
در نظر مصنف :
نسبت به حرمت مخالفت قطعیه نیز مقتضی است یعنی شارع می تواند نسبت به همه اطراف ترخیص جعل کند.
تذکر :بحث ما در این مبحث از امکان و عدم امکان ترخیص است نه از وقوع آن و این که ادله اصول عملا شامل تمام اطراف یا بعض اطراف می شود یا نه؛
