5-آبان-1395, 18:21
فقه تخصصی یا فقه مضاف
اصطلاح «فقه مضاف»، گاهی به معنای موضوعات تخصصی فقه به کار برده می شود. و شامل هر یک از ابواب فقهی می شود؛ اما آنچه بیشتر در به کار گیری و استعمال «فقه مضاف» مورد نظر است، فقه های نو و جدید است.
آیت الله اعرافی مدیر حوزه های علمیه، در تبیین این مطلب، به کار گیری فقه مضاف را شایسته نمی داند و این تعبیر را گویای مقصود نمی بیند. ایشان تعبیر فقه مضاف را برگرفته از فلسفه های مضاف می داند و می گوید:
« به نظر ما در فقه این اصطلاح وجه ندارد، زیرا فقه کلی نداریم تا در مقابلش فقه محدود داشته باشیم؛ تمام فقه مربوط به افعال مکلفین است. موضوع فقه در همه جا و همیشه خاص است. مراد طرح کنندگان از تعبیر «فقه مضاف»، «فقه نو» است، موضوعاتی مانند پزشکی، بانک، بیمه و … این موضوعات همانند اجاره، صلاه و … معیّن و محدود است.
گرچه تعبیر مضاف در فلسفه، نوعی جدید بودن را می‌‌رساند، اما موضوع فلسفه مضاف، موجود خاص است در مقابل موجود بما هو موجود قرار دارد. اما در فقه دو نوع موضوع (کلی و جزیی) نداریم. برش جدید است، برش‌های جدید در مقابل برش‌های قدیم است.
کسانی که این تعبیر را به کار برده اند، مرادشان از فقه مضاف، فقه‌های تخصصی است و این اختصاص به موضوعات جدید ندارد. از این حیث، هر فقهی مضاف است و ما فقه مطلق نداریم.»
«فقه نو» گاهی به معنای مسایل جدید بوده و گاهی به معنای باب یا کتاب جدید است. ابواب جدید فقه، گاهی در کتاب فعلی با اضافه کردن یک باب محقق می‌‌شود (مثل تعیین قبله در کره ماه که باید به بحث قبله اضافه شود) و گاهی مسایل آن زیاد و گستردده است و باید کتاب جدید در عرض سایر کتاب‌های فقهی تأسیس کرد. (مثل فقه محیط زیست یا فقه تعلیم و تربیت)
بنابراین «فقه مضاف» به معنی فقه نو، مجموعه مسایلی است که عمدتاً جدید هستند و بر محور موضوع جدید جمع می‌‌شوند و از نظر حجم می‌‌توان آن را تبدیل به یک کتاب جدید در عرض کتب فقهی موجود کرد. اما «فقه تخصصی» به معنی کار متمرکز در یک باب خاص از فقه است و منحصر به فقه های جدید نمی شود.
سخنان آیت الله اعرافی را در اینجا ببینید.
اصطلاح «فقه مضاف»، گاهی به معنای موضوعات تخصصی فقه به کار برده می شود. و شامل هر یک از ابواب فقهی می شود؛ اما آنچه بیشتر در به کار گیری و استعمال «فقه مضاف» مورد نظر است، فقه های نو و جدید است.
آیت الله اعرافی مدیر حوزه های علمیه، در تبیین این مطلب، به کار گیری فقه مضاف را شایسته نمی داند و این تعبیر را گویای مقصود نمی بیند. ایشان تعبیر فقه مضاف را برگرفته از فلسفه های مضاف می داند و می گوید:
« به نظر ما در فقه این اصطلاح وجه ندارد، زیرا فقه کلی نداریم تا در مقابلش فقه محدود داشته باشیم؛ تمام فقه مربوط به افعال مکلفین است. موضوع فقه در همه جا و همیشه خاص است. مراد طرح کنندگان از تعبیر «فقه مضاف»، «فقه نو» است، موضوعاتی مانند پزشکی، بانک، بیمه و … این موضوعات همانند اجاره، صلاه و … معیّن و محدود است.
گرچه تعبیر مضاف در فلسفه، نوعی جدید بودن را می‌‌رساند، اما موضوع فلسفه مضاف، موجود خاص است در مقابل موجود بما هو موجود قرار دارد. اما در فقه دو نوع موضوع (کلی و جزیی) نداریم. برش جدید است، برش‌های جدید در مقابل برش‌های قدیم است.
کسانی که این تعبیر را به کار برده اند، مرادشان از فقه مضاف، فقه‌های تخصصی است و این اختصاص به موضوعات جدید ندارد. از این حیث، هر فقهی مضاف است و ما فقه مطلق نداریم.»
«فقه نو» گاهی به معنای مسایل جدید بوده و گاهی به معنای باب یا کتاب جدید است. ابواب جدید فقه، گاهی در کتاب فعلی با اضافه کردن یک باب محقق می‌‌شود (مثل تعیین قبله در کره ماه که باید به بحث قبله اضافه شود) و گاهی مسایل آن زیاد و گستردده است و باید کتاب جدید در عرض سایر کتاب‌های فقهی تأسیس کرد. (مثل فقه محیط زیست یا فقه تعلیم و تربیت)
بنابراین «فقه مضاف» به معنی فقه نو، مجموعه مسایلی است که عمدتاً جدید هستند و بر محور موضوع جدید جمع می‌‌شوند و از نظر حجم می‌‌توان آن را تبدیل به یک کتاب جدید در عرض کتب فقهی موجود کرد. اما «فقه تخصصی» به معنی کار متمرکز در یک باب خاص از فقه است و منحصر به فقه های جدید نمی شود.
سخنان آیت الله اعرافی را در اینجا ببینید.
