7-اسفند-1396, 10:36
(7-اسفند-1396, 02:21)سید محمد صادق رضوی نوشته: این سخن عجیبیست اگر تقریر اشتباه نباشد.
اولا که خروج لازم نیست مسبوق به دخول باشد و استعملات آن کاملا روشن است مانند زید خارج الدار، هیچ کس توهم نکرده در این جمله زید باید قبلا داخل باشد یا مثلا
َ الْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَباتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَ الَّذي خَبُثَ لا يَخْرُجُ إِلاَّ نَكِدا
ثانیا: این تشقیق که شخصی که نسبت به فعلی کراهت دارد از دو حال خارج نیست، روایت در هر دو شق بدون محذوری جاریست.
کسی که کاری را جبرا انجام می دهد -به مثال اعتیاد کاری نداریم- اما نسبت به آن قلبا راضی نیست؛ در اینجا صحیح است بگوییم بر آن فعل عقاب نمی شود. گرجه این شق ظاهرا مقصود امام علیه السلام نیست.
در شق دوم نیز کسی که منکری را انجام نمی دهد و رضایت هم به آن نداشته باشد عقابی متوجهش نیست. در واقع این جمله بیشتر نقش متمم نسبت به جمله اول را دارد، محصل روایت اینست که عقاب دائر مدار تفعّل قلبیست ولو فعل خارجی هم نباشد.
بله، در دلالت روایت بر وجوب سخط مناقشه هست اما این موجب نمی شود که بگوییم اصلا خود این جمله دارای اجمال و ابهام است.
در مورد مناقشه اول شما باید عرض کنم هر دو مثال شما محل خدشه می‌باشد. مثال اول شما اسم فاعلی است و در مورد آن قبول داریم که لازم نیست مسبوق به دخول باشد چون در معنای اسم فاعل، زمان حدوث اخذ نشده است ولی در معنای فعلی آن که زمان حدوث مورد توجه است شاید بتوان گفت که مسبوق به دخول بودن لازم است.
مثال دوم شما هم که در آن فعل یخرج استعمال شده و اشکال سابق بر آن وارد نیست ولی مسبوقیت دخول در آن لحاظ شده است چون روییدن نبات از زمین مسبوق به دخول دانه‌ی آن می‌باشد.
در مورد مناقشه‌ی دوم شما هم باید عرض کنم:
در شق اول که می‌فرمایید: «کسی که کاری را جبرا انجام می دهد -به مثال اعتیاد کاری نداریم- اما نسبت به آن قلبا راضی نیست؛ در اینجا صحیح است بگوییم بر آن فعل عقاب نمی شود.» حرف از جبر به معنای عدم اختیار نیست، و در چنین فرضی که شخص با اختیار خود عمل قبیحی انجام می‌دهد و ولو اینکه کراهت نفسانی داشته باشد ملتزم به عدم عقاب شدن بسیار بعید به نظر می‌رسد. (به عبارت دیگر وقتی تمام شرایط تکلیف وجود دارد و با این وجود شخص مرتکب فعل حرام می‌شود، با صرف کراهت نفسانی نمی‌توان استحقاق عقوبت را نفی کرد)
در مورد شق دوم هم مراد شما را متوجه نشدم.
صرف نظر از کلام شما در مورد شق دوم که مراد آن را متوجه نشدم، اشکال شما وارد نیست.
اللهم عجل لولیک الفرج
