11-اسفند-1396, 10:31
در کلام ایشان (علی ما نقلتم) یک بحث کبرویست و یک تطبیق صغروی.
١. بحث کبروی: بهتر بود آنچه مرحوم آقای حکیم و آقا ضیاء قائلند دقیقا نقل می شد تا مراد واضحتر باشد. به نظر می رسد اصطلاح اطلاق مقامی در اینجا درست نباشد. اطلاق مقامی -همان طور که آقای صدر در حلقات بیان کرده اند- زمانیست که متکلم در مقام بیان شروط و اجزاء امری را ذکر نکند که از این عدم ذکر عدم جزئیت واشتراط امور دیگر استفاده شود. در حالی که در محل بحث امام علیه السلام در مقام بیان شروط و اجزاء نماز مستحبی دو رکعتی مثلا نیست، بلکه اصل استحباب آن را بیان می کند.
اما اصل این مطلب به نظر درست و مورد اتفاق همه باشد، با این تقریب که اذهان متشرعه در مفاهیمی مانند نماز و غسل و ... با کیفیات خاصی خو گرفته که در ارتکاز آنان فعل مرکب به روشنی تصویر می شود و نیازی به تذکر به اجزاء و شرائط نیست. لذا برخی موارد مبطلات صلاة از همین ارتکاز متشرعه نشأت می گیرند، برای مثال در ابطال فعل کثیر گفته اند نماز در دید متشرعه باید دارای هیئت اتصالیه باشد. یا بحث ادخال صلاة فی صلاة.
٢. بحث صغروی: ظاهرا محل بحث در ارث ارتباطی به این قاعده نداشته باشد. سهم ارث چیزی نیست که در اصطلاح شرع و ارتکاز متشرعه قابل تشخیص باشد.
اما برای حکم مذکور می توان چند دلیل ذکر کرد:
- اجماع
- برخی روایات مرسله به ضم عمل اصحاب (فقه الرضا علیه السلام، الهدایة، مجمع البیان)
- با استقصاء موارد ارث قاعده کلی به دست آورده شد که (للذکر مثل حظ الانثیین)
به غیر از موارد خاصی که استثناء شده اند.
پس روشن شد که: اولا اصل قاعده عرفی است، وثانیا: اطمینان عقلائی بر آن بوده و نیازی به رجوع به عمومات نیست، و به همین جهت قیاس هم نخواهد بود.
١. بحث کبروی: بهتر بود آنچه مرحوم آقای حکیم و آقا ضیاء قائلند دقیقا نقل می شد تا مراد واضحتر باشد. به نظر می رسد اصطلاح اطلاق مقامی در اینجا درست نباشد. اطلاق مقامی -همان طور که آقای صدر در حلقات بیان کرده اند- زمانیست که متکلم در مقام بیان شروط و اجزاء امری را ذکر نکند که از این عدم ذکر عدم جزئیت واشتراط امور دیگر استفاده شود. در حالی که در محل بحث امام علیه السلام در مقام بیان شروط و اجزاء نماز مستحبی دو رکعتی مثلا نیست، بلکه اصل استحباب آن را بیان می کند.
اما اصل این مطلب به نظر درست و مورد اتفاق همه باشد، با این تقریب که اذهان متشرعه در مفاهیمی مانند نماز و غسل و ... با کیفیات خاصی خو گرفته که در ارتکاز آنان فعل مرکب به روشنی تصویر می شود و نیازی به تذکر به اجزاء و شرائط نیست. لذا برخی موارد مبطلات صلاة از همین ارتکاز متشرعه نشأت می گیرند، برای مثال در ابطال فعل کثیر گفته اند نماز در دید متشرعه باید دارای هیئت اتصالیه باشد. یا بحث ادخال صلاة فی صلاة.
٢. بحث صغروی: ظاهرا محل بحث در ارث ارتباطی به این قاعده نداشته باشد. سهم ارث چیزی نیست که در اصطلاح شرع و ارتکاز متشرعه قابل تشخیص باشد.
اما برای حکم مذکور می توان چند دلیل ذکر کرد:
- اجماع
- برخی روایات مرسله به ضم عمل اصحاب (فقه الرضا علیه السلام، الهدایة، مجمع البیان)
- با استقصاء موارد ارث قاعده کلی به دست آورده شد که (للذکر مثل حظ الانثیین)
به غیر از موارد خاصی که استثناء شده اند.
پس روشن شد که: اولا اصل قاعده عرفی است، وثانیا: اطمینان عقلائی بر آن بوده و نیازی به رجوع به عمومات نیست، و به همین جهت قیاس هم نخواهد بود.
