حمل تعلیلات بر امور ارتکازی

[سید محمد صادق رضوی]

تأکید لزوما به این معنا نیست که عین کلام با همان بار معنایی تکرار شود. مقصود تأکید در توضیح بیشتر جوابست. بالاخره روشن نشد با جه بیان این جمله باید تعلیل باشد. ظاهر هر جمله ای استقلال و عدم ارتباط آن با جمله ی قبل است؛ این که بخواهد تعلیل جمله ی قبل باشد قرینه می خواهد. وقتی معنای جمله بدون حمل بر تعلیل کاملا روشن است و هیچ مشکلی هم ندارد چرا باید حمل بر تعلیل کنیم؟
در روایت دیگری که در این موضوع وارد شده است هیچ گونه تعلیلی به چشم نمی خورد:
عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّي أَكُونُ فِي بَعْضِ الطُّرُقَاتِ فَأَرَى الْمَرْأَةَ الْحَسْنَاءَ وَ لَا آمَنُ أَنْ تَكُونَ ذَاتَ بَعْلٍ أَوْ مِنَ الْعَوَاهِرِ قَالَ لَيْسَ هَذَا عَلَيْكَ إِنَّمَا عَلَيْكَ أَنْ تُصَدِّقَهَا فِي نَفْسِهَ [الکافی 5/ 462]
همین که در اینجا حضرت علیه السلام مستقیما به لزوم تصدیق اشاره فرمودند نشان می دهد نفس وجوب تصدیق حکمی مستقل و تعبدی است. ولا اقل باعث عدم شکل گیری ظهور متوهم روایت اول در تعلیل می شود.