نکته علمی: بازگشت وجوب تخییری به وجوب مشروط

[سید محسن حائری]

ایشان قبلا مکررا این نکته را متذکر شده‌اند که ملاک حکم عقل به لزوم امتثال، اراده‌ی مولاست و تخلف از اراده‌ی مولا است که استحقاق آور است. اگر واقعا اینجا دو اراده وجود دارد و دو اراده معصیت شده است، هر چند که یک ملاک است که فوت می‌گردد، با تحفظ به مبنای ایشان، معقول نیست بگوییم استحقاق یک عقاب می‌آید.
آخرش حکم عقل به لزوم تحصیل ملاک است یا لزوم عمل به اراده‌ی مولی؟

اگر به عبارت بنده  دقت کنید ملاک را موجب حکم عقل به لزوم امتثال ندانستم بلکه ملاکی که مولا در صدد تحصیلش بر آمده را موجب حکم عقل دانستم یعنی ملاکی که مولا اراده تحریکه به تحققش دارد و این را هم اتفاقا با استفاده از بیانات استاد در جاهای مختلف عرض کردم نه این که خودم صرفا یک چیزی ساخته باشم .

علی أی حال، «ملاکی که مولی در صدد تحصیلش بر آمده» نیز، غیر از «اراده‌ی مولی» است (یکی از سنخ ملاک است - هر چند مقید - و دیگری از سنخ اراده)، حال این که ایشان مرارا فرموده‌اند که موضوع حکم عقل به لزوم امتثال، اراده‌ی مولاست. طبعا تخطی از این حکم عقل باید موجب استحقاق عقاب شود. اگر دو اراده باشد، بالطبع باید دو استحقاق بیاید.


ویرایش: البته الان که مشغول خواندن پیام بعدی‌تان شدم، ظاهرا توضیحات دیگری داده‌اید.