30-آبان-1398, 10:12
مرحوم نائینی مجعول در باب امارات را طریقیت و کاشفیت دانست حال یا طبق مبنای تتمیم کشف یا طبق مبنای کشف تام.محقق اصفهانی با معنایی که از اعتبار کردند که تطبیق یک مفهوم به غیر مصداق است جعل،نسبت به کاشفیت را محال نمی دانند برخلاف مرحوم آقا ضیاء که تحلیل دقیقی از اعتبار نداشتند امامرحوم اصفهانی معتقدند این جعل اثری ندارد و تمام آثار عقلی و شرعی مترتب بر احراز، متعلق به احراز تکوینی بوده و قابل ترتب بر احراز اعتباری نمی باشد؛ بنابراین اعتبار احراز در دلیل حجیت امارات موجب تحقیق یک موضوع دارای اثر نمی باشد و لغو خواهد بود. آثار مترتب بر احراز یا اثر عقلی است : مانند تنجیز و استحقاق عقاب.یا اثر شرعی است؛ و اثر شرعی :یا مربوط به ذوات اشیاء است؛ مثل الخمر حرام .یا مربوط به اشیاء معلومه است؛ مثل معلوم الخمریه نجسٌ.اگر استحقاق عقاب را به بناء عقلایی ثابت دانستیم موضوع آن اعم از احراز تکوینی و اعتباری است اما با مبنای حکومت ظاهریه ادله ی امارات بر احکام واقعیه که مدعای مرحوم نائینی است سازگار نیست زیرا این اثر عقلی یعنی استحقاق عقاب ثابت به بناء عقلاء وقتی بر تکلیف واصل بر خبر ثقه مترتب می شود که دلیل حجیت خبر ثقه، واقعاً فردی برای این دلیل ایجاد نماید و موضوع آن را توسعه داده و شامل احراز اعتباری نموده باشد یا کشف از موسَّع بودن آن نموده باشد که تنها در حکومت واقعیه قابل تصور است.ایراد دوم بر کلام مرحوم نائینی این است که بناء عقلاء صرفاً یک عمل خارجی است نه یک قضیه‌ی حقیقیه انشائیه که موضوع داشته باشد و بتوان با جعل «هذا احرازٌ» موضوع آن را توسعه داد.نسبت به آثار شرعیه هم باید گفت که وقتی مبنای مرحوم نائینی حکومت ظاهریه می باشد در واقع اذعان دارد به این که موضوع احکام واقعی شارع مضیق بوده و با جعل علم و اعتبار احراز توسعه پیدا نمی کند. به عبارت دیگر موضوع احکام واقعی مولا یا ذات شیء است (مثلا ذات خمر) یا شیء به وصف معلومیت است (خمری که خمریت آن معلوم است) و دلیل اعتبار اماره هم –با فرض حکومت ظاهری- توسعه ای در این موضوع ایجاد نمی کند، در این صورت خمری که خمریت آن با خبر ثقه احراز شده باشد، نمی تواند موضوع دلیل شارع در «الخمر حرامٌ» باشد – چه حکم روی ذات خمر رفته باشد و چه روی خمر معلوم الخمریۀ- و لذا اثری بر اعتبار احراز برای خبر ثقه مترتب نیست و چنین اعتباری لغو خواهد بود.استاد ایراد اول مرحوم اصفهانی را جدلی می دانند که فرض کنیم مرحوم نائینی حکومت واقعیه را قبول کند دراین صورت ایراد مرتفع می شود در جواب به ایراد دوم مرحوم اصفهانی استاد فرمودند:تصویر محقق اصفهانی در باب سیره که سیره را عمل خارجی عقلا می داند تصویر صائبی نیست هر چند اکثر کسانی که از سیره سخن گفته اند همین تصویر را دارند ماقائلیم سیره عمل متجسد خارجی نیست زیرا شارع با سکوت خود عمل جزئی خصوص یک فرد را امضاء نمی کند که نتوان آن را سرایت به دیگران داد بلکه باید به این نکته دقت کرد که عمل عقلا همیشه از یک قضیه ی کلی ناشی می شود این یک بحث فلسفی است که وقتی انسان عملی را انجام می دهد باید در مرحله ی قبل بدان اذعان نموده باشد مرحوم علامه ی طباطبایی از این قضیه ی کلی تعبیر به بایستی می کند لذا اعتبار (باید)را عمومی وبرای هرفعل اختیاری لازم می دانند ما این را نمی گوییم اما معتقدیم که حتما باید پشتوانه ی عمل عقلاء که طبق رویه ای آن را انجام می دهند قضیه ای کلی هست که شارع مقدس همان را امضاء نموده است لذا توسعه در موضوع آن مشکلی ندارد.جلسه ی 8.تاریخ 7/15
