19-اسفند-1391, 19:35
در مورد ارث نوه -اگر فرزندی از میت زنده نباشد- مشهور قائلند که نوه جای فرزند را میگیرد لذا اگر پدر میت زنده باشد هر دو ارث میبرند .در مقابل صدوق است که میگوید با بودن پدر میت نوبت به نوه نمیرسد .
اما روایات :
1-مطلقاتی که نوه در صورتی که فرزندی ا ز میت نباشد جای پدریا مادرش را میگیرد:
مثل صحیحهْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: ابْنُ الِابْنِ إِذَا لَمْ يَكُنْ مِنْ صُلْبِ الرَّجُلِ أَحَدٌ قَامَ مَقَامَ الِابْنِ- قَالَ وَ ابْنَةُ الْبِنْتِ- إِذَا لَمْ يَكُنْ مِنْ صُلْبِ الرَّجُلِ أَحَدٌ قَامَتْ مَقَامَ الْبِنْتِ.(وسائل الشيعة، ج26، ص: 112)
2-خاصی که میگوید در صورتی نوه ارث میبرد که وارثی نباشد.
مثل صحیحه سعد بْنِ أَبِي خَلَفٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ: بَنَاتُ الِابْنَةِ يَقُمْنَ مَقَامَ الْبَنَاتِ - إِذَا لَمْ يَكُنْ لِلْمَيِّتِ بَنَاتٌ وَ لَا وَارِثٌ غَيْرُهُنَّ- وَ بَنَاتُ الِابْنِ يَقُمْنَ مَقَامَ الِابْنِ- إِذَا لَمْ يَكُنْ لِلْمَيِّتِ أَوْلَادٌ وَ لَا وَارِثٌ غَيْرُهُنَّ..وسائل الشيعة؛ ج26، ص: 110
جمع بین این دو روایات این است که دسته اول به روایات دسته دوم تخصیص میخورند ونتیجه موافق قول صدوق میشود.
اما در مقابل دو روایت ضعیف هم داریم که موافق مشهور است :
1-حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ قَالَ دَفَعَ إِلَيَّ صَفْوَانُ كِتَاباً لِمُوسَى بْنِ بَكْرٍ فَقَالَ لِي هَذَا سَمَاعِي مِنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ وَ قَرَأْتُهُ عَلَيْهِ فَإِذَا فِيهِ مُوسَى بْنُ بَكْرٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ هَذَا مِمَّا لَيْسَ فِيهِ اخْتِلَافٌ عِنْدَ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ وَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع .... وَلَدُ الْبَنِينَ بِمَنْزِلَةِ الْبَنِينَ يَرِثُونَ مِيرَاثَ الْبَنِينَ وَ وَلَدُ الْبَنَاتِ بِمَنْزِلَةِ الْبَنَاتِ يَرِثُونَ مِيرَاثَ الْبَنَاتِ وَ يَحْجُبُونَ الْأَبَوَيْنِ وَ الزَّوْجَ وَ الزَّوْجَةَ عَنْ سِهَامِهِمُ الْأَكْثَرِ وَ إِنْ سَفَلُوا بِبَطْنَيْنِ وَ ثَلَاثَةٍ وَ أَكْثَرَ يَرِثُونَ مَا يَرِثُ وَلَدُ الصُّلْبِ وَ يَحْجُبُونَ مَا يَحْجُبُ وَلَدُ الصُّلْب (کافی 7/79)
2-َ عَنْهُ ع أَنَّهُ قَالَ فِي رَجُلٍ تَرَكَ أَباً وَ ابْنَ ابْنٍ قَالَ لِلْأَبِالسُّدُسُ وَ مَا بَقِيَ فَلِابْنِ الِابْنِ لِأَنَّهُ ابْنُ مَقَامِ أَبِيهِ إِذَا لَمْ يَكُنْ أَبُوهُ (دعائم الإسلام، ج2، ص: 370)
اگر شهرت را جابر ضعف سند بدانیم به این دو روایت عمل میکنیم ومیگوییم مراد از لاوارث غیرهن در دسته دوم همان فرزندان است اما اگر به این روایات عمل نکنیم ادله موافق صدوق است
مرحوم اقای خویی اینجا ها را بحث نکرده اند نمیدانم چطور موافق نظر مشهور فتوا داده اند یا مساله را اجماعی میدانسته اند یا لاوارث غیرهن را مجمل میدانسته اند مثل صاحب جواهر.
اما روایات :
1-مطلقاتی که نوه در صورتی که فرزندی ا ز میت نباشد جای پدریا مادرش را میگیرد:
مثل صحیحهْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: ابْنُ الِابْنِ إِذَا لَمْ يَكُنْ مِنْ صُلْبِ الرَّجُلِ أَحَدٌ قَامَ مَقَامَ الِابْنِ- قَالَ وَ ابْنَةُ الْبِنْتِ- إِذَا لَمْ يَكُنْ مِنْ صُلْبِ الرَّجُلِ أَحَدٌ قَامَتْ مَقَامَ الْبِنْتِ.(وسائل الشيعة، ج26، ص: 112)
2-خاصی که میگوید در صورتی نوه ارث میبرد که وارثی نباشد.
مثل صحیحه سعد بْنِ أَبِي خَلَفٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ: بَنَاتُ الِابْنَةِ يَقُمْنَ مَقَامَ الْبَنَاتِ - إِذَا لَمْ يَكُنْ لِلْمَيِّتِ بَنَاتٌ وَ لَا وَارِثٌ غَيْرُهُنَّ- وَ بَنَاتُ الِابْنِ يَقُمْنَ مَقَامَ الِابْنِ- إِذَا لَمْ يَكُنْ لِلْمَيِّتِ أَوْلَادٌ وَ لَا وَارِثٌ غَيْرُهُنَّ..وسائل الشيعة؛ ج26، ص: 110
جمع بین این دو روایات این است که دسته اول به روایات دسته دوم تخصیص میخورند ونتیجه موافق قول صدوق میشود.
اما در مقابل دو روایت ضعیف هم داریم که موافق مشهور است :
1-حُمَيْدُ بْنُ زِيَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ قَالَ دَفَعَ إِلَيَّ صَفْوَانُ كِتَاباً لِمُوسَى بْنِ بَكْرٍ فَقَالَ لِي هَذَا سَمَاعِي مِنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ وَ قَرَأْتُهُ عَلَيْهِ فَإِذَا فِيهِ مُوسَى بْنُ بَكْرٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ هَذَا مِمَّا لَيْسَ فِيهِ اخْتِلَافٌ عِنْدَ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ وَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع .... وَلَدُ الْبَنِينَ بِمَنْزِلَةِ الْبَنِينَ يَرِثُونَ مِيرَاثَ الْبَنِينَ وَ وَلَدُ الْبَنَاتِ بِمَنْزِلَةِ الْبَنَاتِ يَرِثُونَ مِيرَاثَ الْبَنَاتِ وَ يَحْجُبُونَ الْأَبَوَيْنِ وَ الزَّوْجَ وَ الزَّوْجَةَ عَنْ سِهَامِهِمُ الْأَكْثَرِ وَ إِنْ سَفَلُوا بِبَطْنَيْنِ وَ ثَلَاثَةٍ وَ أَكْثَرَ يَرِثُونَ مَا يَرِثُ وَلَدُ الصُّلْبِ وَ يَحْجُبُونَ مَا يَحْجُبُ وَلَدُ الصُّلْب (کافی 7/79)
2-َ عَنْهُ ع أَنَّهُ قَالَ فِي رَجُلٍ تَرَكَ أَباً وَ ابْنَ ابْنٍ قَالَ لِلْأَبِالسُّدُسُ وَ مَا بَقِيَ فَلِابْنِ الِابْنِ لِأَنَّهُ ابْنُ مَقَامِ أَبِيهِ إِذَا لَمْ يَكُنْ أَبُوهُ (دعائم الإسلام، ج2، ص: 370)
اگر شهرت را جابر ضعف سند بدانیم به این دو روایت عمل میکنیم ومیگوییم مراد از لاوارث غیرهن در دسته دوم همان فرزندان است اما اگر به این روایات عمل نکنیم ادله موافق صدوق است
مرحوم اقای خویی اینجا ها را بحث نکرده اند نمیدانم چطور موافق نظر مشهور فتوا داده اند یا مساله را اجماعی میدانسته اند یا لاوارث غیرهن را مجمل میدانسته اند مثل صاحب جواهر.
