ضابطه مفهوم شرط

[مسعود عطار منش]

استاد شبیری در جلسه27 مدرخ24آبان 1400 به ضابطه ای در رابطه با مفهوم شرط اشاره کردند:
استاد شبیری به نقل از والد معظمشان فرمودند شرط در جایی که متاخر بیان شود مفهوم دارد.
استاد شبیزی فرمایش والد معظمشان را در معمول موارد صحیح دانستند و به ضابطه کلی مفهوم شرط اشاره کردند.
ضابطه کلی مفهوم شرط اینست که متکلم در مقام بیان موارد جزا است یا در مقام بیان موارد شرط است یا در مقام بیان صرف ملازمه بین شرط و جزاست.
اگر متکلم در مقام بیان این باشد که با رسیدن روز جمعه چه مستحباتی به فعلیت می رسند و به دو مورد اکتفا کند معنایش این است که روز جمعه تنها ظرف دو فعل مستحب است و به یک معنا مفهوم پیدا میکند(مفهوم غیر مصطلح)
اگر متکلم در مقام بیان این باشد که فلان جزا در چه شرایطی محقق می شود و یک شرط را ذکر کند دال بر انحصار جزا در این شرط بوده و مفهوم مصطلح داشته.
اگر متکلم نه در مقام بیان موارد جزا و نه در مقام موارد بلکه در مقام بیان مجرد ملازمه بین شرط و جزا باشد هیچ مفهومی (نه مصطلح و نه غیر مصطلح) برای کلام وجود نخواهد داشت

[105767]

یعنی فقط در صورتی که که شرط متأخر آورده شود قائل به مفهوم هستند؟

[مسعود عطار منش]

نه در جایی که در مقام بیان تمام شرطهای مروبط به جزا باشد مفهوم دارد ولی احراز صغرای این مقام بیان خیلی اوقات در شرط متاخر است.