تجری یا عصیان؟؟

[alisoleimani]

اگر شخصی قطع به خمریت مایعی پیدا کند و سپس تجری کند و آن را بنوشد ، و معلوم شود آن مایعی که نوشیده در واقع خون بوده ، در این صورت آیا به خاطر شرب خون مستحق عقاب است ؟ با وجود اینکه علم به حرمت خمری او واقعیتی نداشته و نسبت به خون هم علم به موضوع نداشته است ؟
با توجه به مبنای شیخ (که فرضا) متجری مستحق عقاب نیست ، معلوم می شود که به خاطر تجری مستحق عقاب نیست.
حال آیا بخاطر شرب خون مستحق عقاب است یا نه ؟

[محمد خداپرست]

چون علم نداشته است عصیان نسبت به خطاب حرم المیتة والدم محقق نشده است.

[a.p]

چون علم نداشته است عصیان نسبت به خطاب حرم المیتة والدم محقق نشده است.

علم به حرمت فعلی چون پیدا کرده است، استحقاق عقاب پیدا می کند و لو این که شخص حرام باواقع مخالف باشد. در این جا دیگر مهم نیست که موضوع را تشخیص نداده است همین که قطع به حرام پیدا کرد و با یک حرام واقعی هم مخالف کرد استحقاق عقاب دارد. والله العالم

[حسین بن علی]

شرب الدم غیر اختیاری بوده
شرب الخمر هم که واقع نشده
تجری هم که عقاب نداره
شرب خمر و دم هم جامع ندارند تا جهل مرکبش منجز تکلیف باشد

[alisoleimani]

چون علم نداشته است عصیان نسبت به خطاب حرم المیتة والدم محقق نشده است.

علم به حرمت فعلی چون پیدا کرده است، استحقاق عقاب پیدا می کند و لو این که شخص حرام باواقع مخالف باشد. در این جا دیگر مهم نیست که موضوع را تشخیص نداده است همین که قطع به حرام پیدا کرد و با یک حرام واقعی هم مخالف کرد استحقاق عقاب دارد. والله العالم

واقعا عرف حرمت رو از خمر تفکیک می کنه یا نه؟؟

[محمود رفاهی فرد]

درباره مطلب آقای حسین بن علی:
این که بگوییم شرب دم، غیر اختیاری بوده مشکل است. اگر شرب دم، غیر اختیاری بوده، شرب خمر هم که واقع نشده، پس نتیجه بگیریم که این آقا کلا هیچ فعل اختیاری ای انجام نداده در حالی که این خلاف وجدان است و مسلما فعلی اختیاری از این شخص صادر شده. به تقریب دیگر: فعلی که از این شخص صادر شده چه بوده؟ پاسخ می دهیم یک فعل از او صادر شده و شرب دم بوده. سوال دوم، فعل این شخص اختیاری بوده یا جبری؟ پاسخ می دهیم اختیاری بوده و در آن زمان کسی از او سلب اختیار نکرده. جمع بین این دو پاسخ نتیجه می دهد که همین شرب دم را اختیاری بدانیم.
وانگهی، مگر ما یک خطابی داریم که فاعل فعل غیر اختیاری معاقب نیست تا اینجا بحث کنیم که صدق اختیار می کند یا نه؟ ما مثلا یک خطاب یحرم شرب الدم داریم و این شخص هم مرتکب شرب الدم شده لذا باید ببینیم می توانیم عذری برای او دست و پا کنیم یا نه؟ اگر مستند برائت، برائت عقلائی باشد واقعا مشکل به نظر می رسد که بگوییم ارتکاز عقلائی در این جا حکم به معذوریت این شخص می کند. اگر مولی به این شخص بگوید که چرا شرب دم کردی و او بگوید نمی دانستم دم است و مولی بگوید بالاخره می دانستی که حرام است و می دانستی باید از آن اجتناب کنی. آیا ارتکاز عقلاء این حرف مولی را تخطئه می کند و می گوید ای مولی بین شرب دم و خمر که جامع نیست تا جهل مرکبش منجز باشد؟! اگر هم مستند برائت، شرعی است، اگر مفاد برائت این است که اگر حرمت چیزی را نمی دانستید نسبت به آن معذورید خب اینجا شخص حرمت این شرب را می دانسته ولو تصور می کرده حرمت به جهت خمریت است و در واقع، به جهت دم بوده، بله اگر هم مفاد برائت این باشد که اگر دم بودن مایعی را نمی دانستید نسبت به شرب آن معذورید وجهی دارد که بگوییم شامل اینجا می شود ولی باز هم تمسک به آن دشوار است لقوۀ احتمال الانصراف عن نحو هذا لکون الاطلاق خلاف الارتکاز العقلائی

[alisoleimani]

درباره مطلب آقای حسین بن علی:
این که بگوییم شرب دم، غیر اختیاری بوده مشکل است. اگر شرب دم، غیر اختیاری بوده، شرب خمر هم که واقع نشده، پس نتیجه بگیریم که این آقا کلا هیچ فعل اختیاری ای انجام نداده در حالی که این خلاف وجدان است و مسلما فعلی اختیاری از این شخص صادر شده. به تقریب دیگر: فعلی که از این شخص صادر شده چه بوده؟ پاسخ می دهیم یک فعل از او صادر شده و شرب دم بوده. سوال دوم، فعل این شخص اختیاری بوده یا جبری؟ پاسخ می دهیم اختیاری بوده و در آن زمان کسی از او سلب اختیار نکرده. جمع بین این دو پاسخ نتیجه می دهد که همین شرب دم را اختیاری بدانیم.
وانگهی، مگر ما یک خطابی داریم که فاعل فعل غیر اختیاری معاقب نیست تا اینجا بحث کنیم که صدق اختیار می کند یا نه؟ ما مثلا یک خطاب یحرم شرب الدم داریم و این شخص هم مرتکب شرب الدم شده لذا باید ببینیم می توانیم عذری برای او دست و پا کنیم یا نه؟ اگر مستند برائت، برائت عقلائی باشد واقعا مشکل به نظر می رسد که بگوییم ارتکاز عقلائی در این جا حکم به معذوریت این شخص می کند. اگر مولی به این شخص بگوید که چرا شرب دم کردی و او بگوید نمی دانستم دم است و مولی بگوید بالاخره می دانستی که حرام است و می دانستی باید از آن اجتناب کنی. آیا ارتکاز عقلاء این حرف مولی را تخطئه می کند و می گوید ای مولی بین شرب دم و خمر که جامع نیست تا جهل مرکبش منجز باشد؟! اگر هم مستند برائت، شرعی است، اگر مفاد برائت این است که اگر حرمت چیزی را نمی دانستید نسبت به آن معذورید خب اینجا شخص حرمت این شرب را می دانسته ولو تصور می کرده حرمت به جهت خمریت است و در واقع، به جهت دم بوده، بله اگر هم مفاد برائت این باشد که اگر دم بودن مایعی را نمی دانستید نسبت به شرب آن معذورید وجهی دارد که بگوییم شامل اینجا می شود ولی باز هم تمسک به آن دشوار است لقوۀ احتمال الانصراف عن نحو هذا لکون الاطلاق خلاف الارتکاز العقلائی

شخصی که شرب خمر برای اینست که مست بشه اما اگ می دونست دم هستش اون رو نمی خوره . یا مثلا اگر می دانست ماء مغصوبه یا ... این کار رو نمی کرد...

[رضا اسکندری]

درباره مطلب آقای حسین بن علی:
این که بگوییم شرب دم، غیر اختیاری بوده مشکل است. اگر شرب دم، غیر اختیاری بوده، شرب خمر هم که واقع نشده، پس نتیجه بگیریم که این آقا کلا هیچ فعل اختیاری ای انجام نداده در حالی که این خلاف وجدان است و مسلما فعلی اختیاری از این شخص صادر شده. به تقریب دیگر: فعلی که از این شخص صادر شده چه بوده؟ پاسخ می دهیم یک فعل از او صادر شده و شرب دم بوده. سوال دوم، فعل این شخص اختیاری بوده یا جبری؟ پاسخ می دهیم اختیاری بوده و در آن زمان کسی از او سلب اختیار نکرده. جمع بین این دو پاسخ نتیجه می دهد که همین شرب دم را اختیاری بدانیم.
وانگهی، مگر ما یک خطابی داریم که فاعل فعل غیر اختیاری معاقب نیست تا اینجا بحث کنیم که صدق اختیار می کند یا نه؟ ما مثلا یک خطاب یحرم شرب الدم داریم و این شخص هم مرتکب شرب الدم شده لذا باید ببینیم می توانیم عذری برای او دست و پا کنیم یا نه؟ اگر مستند برائت، برائت عقلائی باشد واقعا مشکل به نظر می رسد که بگوییم ارتکاز عقلائی در این جا حکم به معذوریت این شخص می کند. اگر مولی به این شخص بگوید که چرا شرب دم کردی و او بگوید نمی دانستم دم است و مولی بگوید بالاخره می دانستی که حرام است و می دانستی باید از آن اجتناب کنی. آیا ارتکاز عقلاء این حرف مولی را تخطئه می کند و می گوید ای مولی بین شرب دم و خمر که جامع نیست تا جهل مرکبش منجز باشد؟! اگر هم مستند برائت، شرعی است، اگر مفاد برائت این است که اگر حرمت چیزی را نمی دانستید نسبت به آن معذورید خب اینجا شخص حرمت این شرب را می دانسته ولو تصور می کرده حرمت به جهت خمریت است و در واقع، به جهت دم بوده، بله اگر هم مفاد برائت این باشد که اگر دم بودن مایعی را نمی دانستید نسبت به شرب آن معذورید وجهی دارد که بگوییم شامل اینجا می شود ولی باز هم تمسک به آن دشوار است لقوۀ احتمال الانصراف عن نحو هذا لکون الاطلاق خلاف الارتکاز العقلائی

عملی که در خارج واقع شده ممکنه عناوین مختلفی بر آن صادق باشه که نسبت به برخی اختیاری و نسبت به برخی غیر اختیاری باشه. مثلا در همین جا برداشتن لیوان و گذاشتن آن روی لب ها و بلع مایع داخل آن اختیاری است چون فرد می داند این لیوان است و ... و آن را بر میدارد و در خارج هم واقع شده است اما عنوان شرب الدم که بر آن واقع شده است اختیاری نیست. به این معنا که متعلق اراده نیست وجه آن هم روشن است چرا که فرد اصلا به دم بودن آن علم نداشته تا بعد نسبت به آن اراده داشته باشد. این مطالب را مرحوم شیخ در ابتدای رسائل هم توضیح داده اند. لذا کسی که فردی را به تصور اینکه کافر واجب القتل است می کشد و بعد مشخص می شود که مومن محقون الدم بود اگر چه قتل اختیاری است اما قتل المومن اختیاری نیست چون اصلا به آن علم نداشته تا آن را اراده کند.

خوب حالا باید دید در ادله چه چیزی حرام است؟ آیا دست زدن به لیوان حرام است؟ یا بلع مایع داخل لیوان حرام است؟ خیر هیچ کدام اینها حرام نیست بلکه شرب الدم حرام است.

اما اینکه فرموده اید فعل شرب الدم واقع شده است پس مستحق عقاب بر آن است و ما باید عذری برای آن دست و پا کنیم هم از عجایب است و البته مبتنی بر مبانی عدلیه نیست. ظاهرا از نظر جنابعالی عقاب بر امر غیر اختیاری عقلا قبحی ندارد. لذا افراد را می توان بر افعالی که از آنها صادر شده و لذا به آنها مستند است اما صدور آنها به غیر اختیار بوده است عقاب کرد!!! بر همین اساس کسی که خواب است و در خواب عملی را انجام می دهد از نظر شما مستحق عقوبت است!!!
دوست عزیز! قبح عقاب فرد بر عمل غیر اختیاری عقلی است (نه عقلایی است و نه شرعی) و عدالت خدا هم بر آن مبتنی است.

پس اصلی ترین نکته این است که بتوانید بین عنوان شرب الدم و سایر عناوینی که مورد علم شخص بوده است تفکیک کنید. بعد از آن که این تفکیک فهم شد نوبت به این می رسد که امر مجهول نمی‌تواند متعلق اراده باشد و بعد از آن نوبت به فهم قاعده عقلی قبح عقاب بر امر غیر اختیاری می رسد!

[محمود رفاهی فرد]

عرض بنده این است که این شخص که از او شرب دم واقع شده و در این کار هم مضطر نبوده (به این معنی که متمکن از ترک بوده) و التفات به حرمت کاری که میکرده هم داشته من وجدان نمیکنم که اگر شارع او را عقاب کند قبیح است.
قبول دارم که تعبیر سابقم در تردید در اختیاری نبودن شرب دم مناسب نبود.