انکار ترتب و انکار مقدمه موصله

[رضا اسکندری]

از نظر حضرت استاد، علت اینکه مرحوم آخوند مقدمه موصله را انکار کرده است، این است که ایشان در ذهن‌شان ترتب را محال می‌دانند چرا که از نظر مرحوم آخوند معقول نیست حرمت مقدمه مشروط باشد به قصد عصیان مکلف نسبت به ذی المقدمه و عدم ترتب ذی المقدمه بر آن.

پس کسی که ترتب را قائل است می‌تواند در فرض تزاحم بین دلیل حرمت مقدمه و وجوب ذی المقدمه، بر اساس ترتب، حرمت مقدمه را مشروط به قصد عصیان ذی المقدمه بداند و نتیجه آن این است که تنها مقدمه‌ای مصداق برای واجب غیری و امر مقدمی خواهد بود و حرام نیست که ذی المقدمه بر آن مترتب باشد و از نظر اثباتی هم مقتضای دلیل حرمت مقدمه و وجوب ذی المقدمه و تزاحم بین آنها همین است.

دقت در این نکته لازم است که اگر چه قول به مقدمه موصله به مقدمات حرام اختصاص ندارد ولی ثمره آن در مقدمات حرام عمل واجب روشن می‌شود.