کراهت ترک تحنّک

[مجتبی خویشوند]

یکی از مکروهات لباس نمازگزار، خالی بودن عمامه از "سدل" و "تحنّک" دانسته شده(ر.ک. العروة الوثقی ج 1 ص 573)؛ "سدل" عبارت است از آویزان کردن چیزی(و یا بخشی) از عمامه، و "تحنّک" میل دادن بخشی از عمامه(به سمت چانه) را گویند؛ در تحقّق معنای "تحنّک" لازم نیست که یک سر عمامه زیر چانه چرخانده شده و در طرفِ دیگرِ عمامه بند شود (اگرچه این شیوه هم یکی از کیفیّات "تحنّک" است!)، بلکه قدری میل دادنِ بخشِ آویزان عمامه به سمت چانه، کافی است.
با بررسی روایات مسئله(ر.ک. وسائل الشیعة ج 4 ص 401 و 402 و 403) روشن می شود که حزازت ترک تحنّک و یا سدل اختصاصی به حال نماز نداشته(برای اثبات کراهت ترک تحنّک در خصوص حال نماز دو بیان ارائه شده که هیچ کدام تمام نیستند) و البته نهی از آن دو لزومی نیست.

مرحوم صاحب وسائل کراهت ترک تحنّک را حمل بر زمان بستن عمامه و یا هنگام سفر و حاجت خواستن کرده اند(وسائل الشیعة ج 4 ص 403). چنین حملی بر خلاف اطلاق روایات است.

هم چنین مرحوم استاد(آقای تبریزی رحمه الله) نیز مدّعی بودند که روایاتِ دالّ بر کراهتِ ترکِ تحنّک، دلالت بر صرف الوجود تحنّک دارند. لذا زمانی که عمامه بسته می شود، همین که چند لحظه تحت الحنک داشته باشد، کراهت آن منتفی خواهد بود.
این سخن نیز برخلاف ظاهر روایات است. ظاهر روایات آن است که عمامه باید مستمرّا با تحنّک باشد.

مرحوم فیض کاشانی در مفاتیح(ج1 ص 111) فرموده اند: "... التحنك سنة مطلقا الا أنه قد ترك اليوم بحيث صار من لباس الشهرة المنهي عنه".

یعنی تحنّک اگرچه سنّت است، اما امروزه به قدری متروک واقع شده که داشتن تحت الحنک به صورت دائم، لباس شهرت محسوب می شود. لذا چون شبهه حرمت دارد، کراهتش زائل می شود.

به عنوان تایید کلام مرحوم فیض می توان گفت به طور کلی رفع کراهت در برخی روایات امری سهل المئونه بوده و در ما نحن فیه هم همین مقدار که تحنّک موجب اذیّت و دردسر و قدح برای شخص معمّم است، کراهتِ آن رفع خواهد شد!

ناگفته نماند که اگرچه ترک تحنّک در زمان فعلی، کراهت ندارد اما نکته رفع کراهتِ آن(لباس شهرت) در حال نماز وجود ندارد؛ بنابراین ترک تحنّک در حال نماز وجهی ندارد! مضاف بر اینکه احتمال دخالت تحنّک در ثواب نماز نیز وجود دارد و سیره سلف نیز بر تحنّک در حال نماز قائم است. بنابراین نباید با توجیهات بی اساس از بندگی خدای متعال شانه خالی کرد.