18-اسفند-1400, 09:23
مدعی و مدعی علیه موضوع آثار و احکام متعدد فقهی قرار گرفته‌اند لذا بیان تعریف و ضابطه آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در کلمات فقهاء تعاریف متعددی برای مدعی ذکر شده است. مشهور امامیه معتقدند «المدعی هو الذی یترک لو ترک».
در مقابل برخی مدعی را کسی می‌دانند که «گفته او خلاف ظاهر باشد.» این نظر به مشهور اهل سنت نیز نسبت داده شده است.
دسته سومی مدعی را کسی می‌دانند که «گفته او خلاف اصل باشد».
مرحوم صاحب جواهر مدعی را این طور تعریف کرده‌اند که «المدعی من قام به إنشاء الدعوى التي هي الاخبار الجازم المقتضي لترتب الحق على الغير أو الخروج من الحق الذي له عليه»
مرحوم آقای خویی مدعی را این طور تعریف کرده‌اند که مدعی کسی است که «چیزی را بر دیگری ادعا کند و از نظر عقلاء ملزم به اثبات گفته خودش باشد».
به نظر حضرت استاد بهترین تعریف برای مدعی این است که «مدعی کسی است که گفته او خلاف حجت در مساله (با قطع نظر از دعوا) باشد یا گفته او مطابق با حجت در مساله نباشد.
این تعریف از کلمات عده‌ای از علماء قابل استفاده است. از جمله می‌توان به مرحوم محقق در معارج صفحه ۲۱۲، مرحوم شیخ احمد کاشف الغطاء در سفینة النجاة جلد ۳، صفحه ۴۶، مرحوم محقق عراقی در کتاب القضاء صفحه ۱۵۴، مرحوم بجنوردی در القواعد الفقهیة جلد ۳، صفحه ۸۰ اشاره کرد.
البته روشن است که این تعاریف هیچ کدام حد منطقی نیستند.
